Υπηρεσίες ψυχικής υγείας, άτομα και το “κοινωνικό σώμα” στην εποχή του κοροναϊού

Roberto Mezzina, πρ. Διευθυντής των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας της Τεργέστης (DSM of Trieste) -Κέντρο Συνεργαζόμενο με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO Collaborating Center)

    

Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω του κοροναϊού έχει υποχρεωτικά θέσει κάθε τι άλλο σε δεύτερη μοίρα, ρυθμίζοντας και αλλάζοντας τις ζωές μας. Ενώ το υγειονομικό σύστημα της Ιταλίας δέχεται μια πολύ μεγάλη πίεση, σε μία χωρίς προηγούμενο πρόκληση, η ψυχική υγεία, κόρη ενός κατώτερου θεού, υποφέρει στην σιωπή. Η φτωχοποίηση των υπηρεσιών, η μείωση και συγχώνευση τους, η μείωση του προσωπικού, που είναι γνωστά εδώ και πολλά χρόνια, έρχονται να προστεθούν στο γεγονός ότι σήμερα τίθενται στον πάτο της λίστας των προτεραιοτήτων της υγείας.  Το επίπεδο της απειλής, όπως στον πόλεμο, εμφανίζεται υψηλότερο και η έκφραση «προστασία της ψυχικής υγείας» ακούγεται σχεδόν παράταιρη σε πολλά πλαίσια υγείας. Επιπλέον, σε μία περίοδο στην οποία κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την νομιμότητα μιας «βιοπολιτικής» που υπαγορεύεται από την ιατρική, δεν υπήρξε ποτέ τόση ανάγκη,  για πολιτικές ψυχικής υγείας όπως τώρα, ακριβώς επειδή ολόκληρος ο Ιταλικός πληθυσμός και, αργά ή γρήγορα, ο πληθυσμός ολόκληρου του πλανήτη, υποφέρει από μια εξαιρετικά μεγάλη αναστάτωση   που αγγίζει και θα αγγίξει τον καθένα/μία, και όχι μόνο αυτούς που έχουν διαγνωστεί με ψυχιατρικές διαταραχές, ανατρέποντας τον κόσμο όπως τον έχουμε γνωρίσει.

     Υπάρχει ο κίνδυνος μιας τελικής, νομιμοποιημένης ή ακόμα και «κατανοητής», καταστροφής του Ιταλικού συστήματος ψυχικής υγείας. Στα νέα αυτών των ημερών, κάποιες ψυχιατρικές κλινικές γενικών νοσοκομείων (diagnosi e cura) στην Λομβαρδία  έχουν μετατραπεί σε τμήματα αντιμετώπισης του Covid-19, μαζί με όλο το προσωπικό (παρόλο που, καταφανώς, δεν είναι καθόλου προετοιμασμένο για αυτά τα νέα καθήκοντα που του ανατέθηκαν). Πολλές άλλες υπηρεσίες έκλεισαν, ή μειώθηκαν δραστικά, και η βασική φροντίδα - όπως όλη η «ειδική» εξωνοσοκομειακή φροντίδα – έχει μειωθεί σε αυτή που κρίνεται αυστηρά απαραίτητη και μόνο με ραντεβού, το οποίο είναι ακριβώς το αντίθετο της ευέλικτης υπηρεσίας για ένα πληθυσμό που αντιμετωπίζει ψυχική δυσφορία. Το τι είναι προτεραιότητα είναι δύσκολο να καθοριστεί. Γι’ αυτό, αυτές τις ώρες, κατευθυντήριες γραμμές και συστάσεις αναπτύσσονται προς φορείς υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης σχετικά με το τι πρέπει να κάνουν. Γίνεται φανερό πως το «κοινωνικό σώμα», στο οποίο ο Μπαζάλια αναφερόταν συνεχώς¹, μοιάζει να υποχωρεί. Για τον COVID-19 έχει ξεκινήσει ένας πόλεμος που γίνεται από απομονωμένα άτομα, γεμάτα μοναξιά. Αλλά επίσης από οικογένειες, ή μικρές τοπικές κοινότητες, όπως η πολυκατοικία, η γειτονιά, τα εικονικά μέσα δικτύωσης, μικρά και ανοιχτά ή παγκόσμια. Αλλά αναπόφευκτα αγγίζει όλο το «κοινωνικό σώμα». Εντός αυτού, ο λειτουργός ψυχικής υγείας είναι ένας από τους πολλούς. Δεν χρειάζεται για να θεραπεύει το σύνδρομο του Covid-19, αλλά, παρόλα αυτά, χρειάζεται να συνεχίσει να δουλεύει, γιατί υπάρχει ανάγκη για πολλά επίπεδα στήριξης, συμπεριλαμβανομένης της ψυχολογικής και ψυχιατρικής. Και δεν υπάρχει πραγματικός διαχωρισμός ανάμεσα σε αυτόν που θεραπεύει και σε αυτόν που θεραπεύεται, καθώς, κατά παράδοξο τρόπο, αυτός που εργάζεται μπορεί να μεταφέρει την ασθένεια, και για έναν επιπλέον λόγο, ότι επαρκή μέτρα προφύλαξης δεν είναι δυνατά. Είναι περιττό να τονίσουμε την γνωστή κατάσταση στην οποία βασικές ιατρικά-χειρουργικά εργαλεία, μάσκες και αντισηπτικά είναι σχεδόν σε ολική έλλειψη.

Έτσι, από την μία πλευρά, η αχρήστευση, ή και ακόμα και επιβλαβής λειτουργία του περιβάλλοντος των εξωτερικών ιατρείων, σαν αυτό που διατηρούνταν ως τώρα στις υπηρεσίες, συχνά με υπερσυνωστισμένες αίθουσες αναμονής, αλλά και των ίδιων των εισαγωγών στα νοσοκομεία, αν αυτές δεν είναι αυστηρά απαραίτητες, δίνουν ένα ξεκάθαρο μήνυμα :  όλοι είναι φορείς ενός δυνητικού κινδύνου για το «οργανικό σώμα» του καθένα. Όμως, οι «διαφορετικές» υπηρεσίες, αυτές που γεννήθηκαν από το μεταρρυθμιστικό νόμο του 1978 , πλήττονται περισσότερο.

     Είχε λεχθεί να καταργηθεί η απόσταση με τον ασθενή, «μην μας κρατάτε σε απόσταση». Η σχέση, το βασικό εργαλείο της θεραπείας, και επίσης βοήθειας στην ψυχική υγεία, δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ελεύθερα και άμεσα. Η ομάδα, το συλλογικό, περιορίζονται αναγκαστικά και τελικά καταργούνται· ακόμα και το άγγιγμα του σώματος, το οποίο είναι το μέσο, ταυτόχρονα ατομικό και κοινωνικό, όπου η αγωνία βρίσκει διαφυγή, εμποδίζεται: το «οργανικό σώμα» είναι τώρα μία δυνητική πηγή κινδύνου. Οι υπηρεσίες προσωπικής υποστήριξης, η εκπαιδευτική βοήθεια αλλά και η βοήθεια στο σπίτι, οι οποίες παρέχονται κυρίως από κοινωνικούς συνεταιρισμούς και μη κερδοσκοπικούς φορείς, μειώνουν ή και σταματούν τις δραστηριότητες τους λόγω της έλλειψης απαραίτητων εργαλείων προστασίας. Οι κοινωνικές, θεραπευτικές και αποκαταστασιακές αξίες, που είναι συνυφασμένες με την επαφή με ένα Κέντρο Ψυχικής Υγείας ή ένα Κέντρο Ημέρας, βρίσκονται σε κρίση και σε μεγάλο βαθμό ακυρώνονται. Παντού υπάρχει μία περιορισμένη κα επιτηρούμενη κοινωνικότητα.

    Εδώ αποκαλύπτεται όλη η ευθραυστότητα μιας ψυχικής υγείας φτιαγμένης από «χώρους». Παραδόξως, είναι ακριβώς αυτά τα εκτός νοσοκομείου περιβάλλοντα, αυτά της ομαλότητας, της κοινότητας, της κοινής ζωής, που πλήττονται περισσότερο επειδή μπορούν να μετατραπούν σε σημεία μόλυνσης, όντας τόποι συνάντησης και ανταλλαγής. Αυτό το εύρος καταστάσεων συμπεριλαμβάνει όλες τις κοινότητες στις οποίες, προσωρινά, ή για μεγάλη διάρκεια χρόνου, λαμβάνουν χώρα μορφές συνύπαρξης, ιδιαίτερα σ΄ αυτές της 24ώρου παραμονής, όπου εμφανίστηκαν επιδημικά επεισόδια που αφορούσαν εργαζόμενους και φιλοξενούμενους, όπως και στα υπόλοιπα σπίτια.

    Παρά όλα αυτά, περισσότερο από ποτέ είναι απαραίτητο να επικεντρώσουμε στη υποστήριξη αυτών των υπηρεσιών σαν βασικών στηριγμάτων για την προστασία της ψυχικής υγείας. Οι υπηρεσίες πρέπει κατεπειγόντως να σωθούν, ενώ στο μεταξύ θα πρέπει να ξανασκεφτούμε  πάνω στην ψυχική υγεία στην εποχή του κοροναϊού. Αυτή, το γνωρίζουμε, θα διαρκέσει λίγο χρόνο και, σε κάθε περίπτωση, ήδη αλλάζει ατομικές και συλλογικές συμπεριφορές και συνήθειες. 

    Αν η κοινωνικότητα, στην λογική της «απόδοσης στο κοινωνικό σώμα» ήταν η ουτοπία του Μπαζάλια, και της μεταρρύθμισης, τι να κάνουμε τώρα που τα κοινωνικά δίκτυα συρρικνώνονται στα στοιχειώδη, ενώ όλα τα μέσα επικοινωνίας διευρύνονται, και ειδικά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης; Ζεις συνδεδεμένος στο internet, ή στο τηλέφωνο, ή μπροστά στην τηλεόραση. Και ενώ χρειάζεται να ενημερωθείς, η υπερβολική έκθεση, και ειδικά η έκθεση σε αναξιόπιστες πηγές, μπορεί να αυξήσει το στρες.

    Οι μελέτες ατομικών συμπεριφορών δεν βοηθούν πολύ και δεν έχουν πολύ νόημα.  Χρησιμοποιούν κυρίως και δίνουν έμφαση στην έννοια του άγχους και στις επιπτώσεις της διαταραχής μετατραυματικού άγχους (το διάσημο PTSD). Η επίκαιρη δημοσίευση στο Lancet Psychiatry μίας ανασκόπησης των ψυχολογικών επιπτώσεων της καραντίνας, βασισμένης σε άλλες επιδημίες, από αυτή του SARS και μετά, είναι για αυτές τις μέρες. Αλλά εδώ δεν πρόκειται για την περίπτωση που άτομα μπαίνουν σε καραντίνα επειδή έχουν έλθει σε επαφή, ή επειδή έχουν βρεθεί θετικά στην μόλυνση, σαν δυνητικές πηγές μετάδοσης. To «lockdown», το να κλειστεί κανείς στο σπίτι, που η Ιταλία, και τώρα και άλλες χώρες, ζουν και βιώνουν, είναι ένα τεράστιο συλλογικό πείραμα, μία καινούργια «Νόρμα» : μια γενικευμένη συνθήκη που επηρεάζει τον καθένα, ειδικά αυτούς που είναι πραγματικά στο σπίτι και σταμάτησαν να πηγαίνουν στο χώρο εργασία τους, στις υπηρεσίες υγείας, στην βιομηχανική παραγωγή, ή σε βασικές υπηρεσίες καθημερινά.  

      Ξεκινώντας από την ανασκόπηση του Lancet, η Αμερικάνικη Ψυχιατρική Εταιρεία δια μέσου του πανεπιστημίου του Bethesda, και τώρα και η Καναδική, έχουν κάνει κάποιες συστάσεις. Το Mental Health Europe έχει δώσει μία λίστα με συμβουλές. Ο ΠΟΥ έχει κάνει μία αφίσα με διαφορετικές μορφές βοήθειας μεταξύ των ανθρώπων, με επικέντρωση στα παιδιά, ακόμα και με μία πρόσκληση για διαφορετικές μορφές χαιρετισμού ώστε να αποφεύγονται οι χειραψίες και οι αγκαλιές. Το IASC επικαιροποίησε τις κατευθυντήριες οδηγίες του για επείγουσα ανθρωπιστική παρέμβαση σε πληθυσμό εκτεθειμένο στον Covid-19, αλλά είναι ήδη παλιές, λόγω του ότι δεν έχει συμπεριλάβει το ολοκληρωτικό κλείσιμο μιας χώρας, ή αρκετών χωρών. Πολλές συστάσεις αφορούν τους ίδιους τους εργαζόμενους στην υγεία, και ανάμεσά τους και αυτούς της ψυχικής υγείας, που πρέπει να φροντίσουν τους ασθενείς τους, καθώς και την δική τους ψυχική ισορροπία κατά την διάρκεια της περιόδου της καραντίνας, και  στην διάρκεια της δουλειά τους, η οποία πρέπει να συνεχιστεί. Είναι απαραίτητο να μπορούν να φάνε , να πιούν και να κοιμηθούν τακτικά, να κάνουν διαλείμματα, να επικοινωνούν με συναδέλφους τους, με τους αγαπημένους τους και χρησιμοποιώντας τα μέσα επικοινωνίας, να βεβαιώνονται ότι η οικογένεια τους και ο οργανισμός τους είναι ασφαλείς και ότι υπάρχει συγκροτημένο ένα σχέδιο σε περίπτωση μόλυνσης.

     Πρέπει να σκεφτόμαστε γρήγορα γύρω από το πώς και τι να επικοινωνούμε, κάνουμε και λέμε στην Ιταλία, ώστε να βοηθήσουμε τους πολίτες ως προς την ψυχική τους υγεία, από τον πιο αδύναμο ως τον πιο ασφαλή. Οι μελέτες επιβεβαιώνουν - αλλά πώς δεν θα συνέβαινε αυτό - ότι σε καταστάσεις παρόμοιες με εκείνες του «κλειδώματος» (lock down), αυξάνεται η ανία, το αίσθημα  ματαίωσης και ακόμη και το επίπεδο του άγχους που διαστέλλει τον φόβο της μόλυνσης σε πανικό και σε ψυχοσωματικές εκδηλώσεις, αλλά όχι πάρα πολύ. Όλοι εξοπλίζουμε τους εαυτούς μας εμπρός στην αντιμετώπιση του κινδύνου, ο οποίος είναι παρών και δυνατός, παρόλο που είναι αόρατος. Λίγοι είναι αυτοί που υιοθετούν την άρνηση και την απόδραση από την πραγματικότητα, επιλέγοντας με εμμονή να διατηρήσουν το «τρόπο ζωής» τους (lifestyle) «παρ΄ όλα όσα συμβαίνουν». Αλλά πάνω από όλα, με την απομόνωση μπορεί να βιώσεις μια συνθήκης γενικευμένου τραύματος, με ενδεχόμενες βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες μετα-τραυματικές επιπτώσεις.

   Στο μεταξύ, η αρχαία κοινωνική αντίληψη της ασθένειας ως ενοχής, ατομικής και συλλογικής, κάτι που η ψυχιατρική έχει γνωρίσει στην ιστορία, ακόμα και σήμερα διαπερνά την λαϊκή κουλτούρα, κυρίως εκεί που το ιατρικό μοντέλο δεν έχει αντικαταστήσει τα παλιά πιστεύω και καλύψει τις όποιες αντιρρήσεις. Έχουμε ήδη δει αδικαιολόγητες μορφές προκατάληψης και στιγματισμού πυροδοτούμενες ενάντια σε άτομα (πρώην άρρωστα), αλλά και ολόκληρους πληθυσμούς, ή εθνοτικές ομάδες.

    Είναι, λοιπόν,  επείγον να δώσουμε και να βρούμε νόημα στην καραντίνα, πέρα από τους σωστούς κανόνες υγιεινής που την επιβάλλουν. Πολλά έγγραφα περιέχουν απλές συμβουλές για αυτούς που είναι σε διάφορες μορφές καραντίνας, όπως αυτές που τώρα γενικεύονται σε όλους, και που αυθόρμητα ο καθένας προσπαθεί να εφαρμόσει. Όπως, το να διατηρήσουμε έναν ήρεμο ύπνο, το να τρώμε τακτικά γεύματα, η άσκηση (στο σπίτι !), η περιορισμένη χρήση αλκοόλ, καπνού, και άλλων ουσιών, το να μιλάμε στους αγαπημένους μας, ακόμα και για τις ανησυχίες και τους φόβους μας, να δοκιμάσουμε κάθε χαλαρωτική στρατηγική, να ξεκινήσουμε κάποιο χόμπι, ή το να κάνουμε κάποιες ευχάριστες δραστηριότητες. Υπάρχουν συμβουλές για παιδιά, μεγαλύτερους ανθρώπους, αλλά και οικογένειες.

    Δεν είναι τόσο εύκολο. Η κοινωνική απόσυρση απλώνεται επίσης  και σε αυτούς που δεν μπορούν, ή δεν ξέρουν (και επίσης μερικές φορές δεν θέλουν) να προστατέψουν τους εαυτούς τους. Αν, από την μια, άνθρωποι με περισσότερα προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως έχει διαπιστωθεί, αποδεικνύονται ικανοί να αντεπεξέρχονται, και επίσης να βοηθούν, σε επείγουσες καταστάσεις - όπως συμβαίνει , για παράδειγμα, στους πολέμους - από την άλλη, η κοινωνική απομόνωση αυτών που έχουν σοβαρά ψυχωτικά προβλήματα είναι τώρα, κατά ειρωνικό τρόπο, επιτρεπτή και έχει « φυσιολογικοποιηθεί» ως μία συμπεριφορά επιβαλλόμενη στον καθένα. Αλλά πολλοί έχουν εξαφανιστεί από τις υπηρεσίες, τρυπώνοντας στο σπίτι τους ξανά. Οι οικογένειες, όπου υπάρχουν, κρατούν ή φροντίζουν τον άρρωστο: οι δεσμοί ενδυναμώνονται σε καιρούς κινδύνου. Αλλά και η αποξένωση, προσδιοριζόμενη από  την απουσία κοινωνικών δεσμών, στην πρώτη περίπτωση, όπως και οι συγκρούσεις, στη δεύτερη, μπορεί να οξυνθούν ξαφνικά και να οδηγήσουν σε στιγμές κρίσης, οι οποίες πρέπει οπωσδήποτε να αποτραπούν.

    Στο γενικό πληθυσμό, στην κατάσταση που έχει επιβληθεί, σύμφωνα με την οποία η κίνηση,  η άσκηση μαζί με άλλους,  το να τρως και να πίνεις σε ομάδες, με κέφι και ευθυμία, ή ακόμα τραγουδώντας ή παίζοντας μαζί, έχουν απαγορευτεί, είναι αναγκαίο να μείνουμε δίπλα δίπλα, στην καθημερινή ζωή, σε μία κατάσταση στενών σχέσεων, ή και αναγκαστικής σύμμειξης, στα πλαίσια της οικογένειας (για αυτούς που την έχουν). Άλλοι είναι υποχρεωμένοι να διαλέξουν αν θα είναι μόνοι, ή να ζήσουν μαζί, αν έχουν σχέση. Όποιος έχει έναν κήπο, ένα δεύτερο σπίτι, ένα χώρο απόσυρσης και διαφυγής, είναι τυχερός.

    Σε αυτό το βασικό οικιακό σκηνικό, μπορούν οι υπηρεσίες να εμφανιστούν με προσοχή ;  Μια σειρά από ανθρώπους, οι πιο εύθραυστοι - και όχι μόνο με την ιατρική ή ψυχιατρική έννοια, αλλά και κοινωνικά - πρέπει να προσεγγιστούν στο σπίτι, είτε από το τηλέφωνο (το να έχεις ένα σταθερό ή κινητό τηλέφωνο είναι τώρα αναγνωρισμένο ως ανάγκη για την υγεία, για παράδειγμα ηλεκτρονικά καταστήματα επιτρέπεται να μένουν ανοιχτά), αλλά και όπου είναι απαραίτητη η φυσική παρουσία, ώστε να προσφερθεί υποστήριξη, καθώς και φάρμακα. Αυτό με προσοχή και σε μία συναινετική κατάσταση και με ένα συνειδητό, αμοιβαίο, και όσο γίνεται μεγαλύτερο έλεγχο του ρίσκου. Το μοντέλο του εξωτερικού ιατρείου δεν το προβλέπει αυτό, που είναι ήδη μία πρώτη πρόκληση. Χρειάζεται να διαβαθμίσουμε τις υπηρεσίες, εντοπίζοντας ποιος τις χρειάζεται περισσότερο. Αυτό ονομάζεται επιλεκτική πρόληψη. Προκρίνονται τα άτομα με ψυχοπαθολογικό προφίλ υψηλού κινδύνου (ασθενείς με παραληρητικές ιδέες, ιδεοψυχαναγκαστικές σκέψεις και συμπεριφορές, σωματικά συμπτώματα, ή που προηγούμενα είχαν εκτεθεί σε σοβαρό τραύμα) για τα οποία συχνότερες επαφές μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση αναδυόμενων ανησυχιών, γεγονός που μπορεί να βοηθήσει στην αποφυγή σοβαρής επιδείνωσης ή νοσηλειών. Αλλά περισσότερο από κάθε τι άλλο, οι ατομικές ιστορίες και καταστάσεις χρειάζεται να είναι στο μυαλό μας. Είναι επίσης απαραίτητο να ανακαλύψουμε μορφές τηλεεργασίας, τηλεϊατρικής, και τηλεψυχιατρικής, οι οποίες δεν θα είναι ψυχρές αλλά συναισθηματικές, ένα είδος απόμακρης « τηλε-καρδιάς» .

 Η κοινωνική υποβάθμιση της ψυχικής υγείας επιβεβαιώνεται σε όλες τις συνάφειες και το δράμα της: στην δυσφορία των φτωχότερων, αυτών που είναι μόνοι, ή ακόμα και απομονωμένοι, σε στενές τρύπες.  Πολλοί μπορεί να μην έχουν φαγητό, και μπορεί να μην έχουν πρόσβαση σε κοινωνικές εστίες σίτισης ή γεύματα, που προσφέρονται στις ίδιες τις υπηρεσίες. Να θυμόμαστε να εξασφαλίζουμε τις βασικές ανάγκες, ακόμα και με μεταφορά γευμάτων. ΄Επειτα, οι άστεγοι είναι χαμένοι σε ένα κοινωνικό τίποτα, χωρίς βοήθημα, και όχι μόνο επειδή δεν υπάρχουν άνθρωποι στους δρόμους, αλλά και χωρίς ζεστό φαγητό, εκτός από αυτό που παρέχεται μέσω των αξιέπαινων προσπαθειών ενός μέρους του εθελοντικού τομέα. Εδώ οι υπηρεσίες πρέπει να κάνουν μια «υπέρβαση», φτάνοντας σ΄ αυτούς που δεν μπορούν να φτάσουν σε αυτές, ακόμα και στο δρόμο, και με δυναμικό τρόπο  να υποστηρίξουν αυτούς που μπορούν να εγγυηθούν την επιβίωση, κινητοποιώντας όλους τους πιθανούς πόρους των κοινοτήτων, των συνοικιών, των ενώσεων και των εκκλησιών.

     Περισσότερες πληροφορίες και διαβεβαιώσεις θα πρέπει να δοθούν, αλλά πάνω από όλα είναι απαραίτητο να δοθεί νόημα στην απομόνωση. Αυτό ισχύει για όλους μας, για όλη την κοινωνία, και είναι ένα πολύ σημαντικό στοιχείο μιας καθολικής πρόληψης, που απευθύνεται σε όλο το πληθυσμό. Εδώ αναδύεται επιτακτικά η ανάγκη να ξεφύγουμε από ατομικιστικές οπτικές και να επιλέξουμε χωρίς καθυστέρηση το μοίρασμα και την αλληλεγγύη, δημόσια και κοινωνική. Είναι τώρα αναγκαίο να ανυψώσουμε την αίσθηση του να είμαστε μέρος μίας κοινότητας και οι υπηρεσίες μπορούν και πρέπει να ενεργούν ως γέφυρες.

     Έτσι τότε θα είναι απαραίτητο να δώσουμε αξία και να μελετήσουμε ατομικούς και συλλογικούς παράγοντες ανθεκτικότητας και να αντιγράψουμε στρατηγικές για μία «ανάρρωση» η οποία θα είναι περισσότερο διαπροσωπική και κοινωνικά στηριζόμενη από ποτέ. Ήδη μιλάμε για μία « Ολιστική Κοινωνική Προσέγγιση» (Whole Society Approach), μία παγκόσμια συλλογική προσέγγιση (IASC).

    Οι νέες μορφές κοινωνικής σύνδεσης που αναπτύσσονται σε αυτή την συλλογική μακράς διαρκείας προσπάθεια, θα πρέπει να βελτιωθούν. Όπως, επίσης, και η επανανακάλυψη του εαυτού και μία εκπαίδευση που δεν θα είναι μόνο φυσική - για παράδειγμα, μια καλή φυσική κατάσταση, ένας υγιής «τρόπος ζωής» (lifestyle), που είναι επίσης της μόδας - αλλά μια Φουκωϊκή «αυτο-φροντίδα». Τι πραγματικά χρειαζόμαστε; Τι είναι ουσιαστικό; Ενώ ξαναριχνόμαστε πίσω στον εαυτό μας, σε κάτι ανήκουστο για όλους μας, το ν΄ ακούμε τους εαυτούς μας και η εστίαση στο σώμα μας, ακόμα και στην  αναπνοή μας, είναι αντίθετο σε αυτό, και ίσως η αίσθηση της κοινότητας και ενός κοινού αγώνα  επικρατήσει. Η αίσθηση ενός συλλογικού ηρωισμού, όπου το κατακερματισμένο και διαμεσολαβημένο «κοινωνικό σώμα» επανασυνδέεται ιδεατά, ή ίσως ακόμα και συγκεκριμένα, με πολλαπλές μορφές βοήθειας και επιβίωσης. Και αυτή είναι η ψυχική υγεία μιας ολόκληρης κοινωνίας. Έτσι υπερασπιζόμαστε τις υπηρεσίες, οι οποίες μεταφράζουν και διαμεσολαβούν αυτό το «κοινωνικό σώμα», ενώ, ταυτόχρονα, υπερασπιζόμαστε τους εαυτούς μας.  

¹ Ο Franco Basaglia όριζε το «κοινωνικό σώμα» ως το «σύνολο υποκειμένων που συμμετέχουν στην δική τους [κοινωνική] οργάνωση, και σε μία οργάνωση που ανταποκρίνεται στις δικές τους ανάγκες και στις ανάγκες εκείνων που βρίσκονται στην ίδια ομάδα».

Πηγές

Basaglia F. Madness / Delirium. In Hughes NS, Lowell A (eds), Psychiatry inside out. Selected writings of Franco Basaglia. New York: Columbia University Press: New York, 1987: 231-263.

Manderscheid RW. Preparing for Pandemic Avian Influenza: Ensuring Mental Health Services and Mitigating Panic. Archives of Psychiatric Nursing, Vol. 21, No. 1 (February), 2007: 64–67

Brooks SK, Webster RK, Smith LE, Woodland L, Wessely S, Greenberg N, Rubin GJ. The psychological impact of quarantine and how to reduce it: rapid review of the evidence. Lancet 2020; 395: 912–20. Published Online February 26, 2020.

United Nations Inter Agency Standing Committee (IASC). Psychosocial Support in Emergency Setting. Briefing note on addressing mental health and psychosocial aspects of COVID-19 Outbreak - Version 1.0, February 2020

McGushin, E. Foucault's theory and practice of subjectivity. In Taylor, D. (red.) Michel Foucault: Key Concepts, 127-142. Acumen Publishing Ltd., 2011. ISBN 978-1-84465-234-1

American Psychiatric Association (APA). COVID-19 Mental Health Impacts: Resources for Psychiatrists. Published Online, Mar 12, 2020.

Στο μυαλό είναι ο στόχος: ένα σχόλιο στο πεδίο της νεκροπολιτικής - Του Λυκούργου Β. Καρατζαφέρη

Μια πρώτη απόπειρα πλοήγησης στη νέα στροφή της νεκροπολιτικής. Από συζητήσεις με φίλους/ες, και συντρόφους/σσες…  από ημερολόγια και βιβλία που ξεφύλλισα για να σταθώ όρθιος...  Ανάγκη για αλληλεγγύη και άνοιγμα στην εποχή που, όπως λέει και ο Raul Vaneigham,  "έξω το φέρετρο, μέσα η τηλεόραση, το παράθυρο ανοιχτό σε έναν κλειστό κόσμο!"

Παράθυρα ανοικτά κόσμος κλειστός.. Καιρός για μοίρασμα...


Mέσα στον φόβο και στις υποψίες,
με ταραγμένο νου και τρομαγμένα μάτια,
λυώνουμε και σχεδιάζουμε το πώς να κάμουμε
για ν’ αποφύγουμε τον βέβαιο
τον κίνδυνο που έτσι φρικτά μας απειλεί.
Κι όμως λανθάνουμε, δεν είν’ αυτός στον δρόμο
ψεύτικα ήσαν τα μηνύματα
(ή δεν τ’ ακούσαμε, ή δεν τα νοιώσαμε καλά).
Άλλη καταστροφή, που δεν την φανταζόμεθαν,
εξαφνική, ραγδαία πέφτει επάνω μας,
κι ανέτοιμους — πού πια καιρός — μας συνεπαίρνει.

Κωνσταντίνος Καβάφης «Τελειωμένα»


Περπατάς και μια κυρία σταματάει. Κρατάει τη μάσκα της και με αυτήν και την ανάσα της. Σε χωρίζουν δύο μέτρα αλλά την βλέπεις δεν αναπνέει. Το είπε και ο πρωθυπουργός: "να περπατάτε σαν να έχετε ήδη τον ιό και δεν πρέπει να τον μεταφέρετε σε άλλους".  Ανοίγεις τον υπολογιστή και σε δευτερόλεπτα νιώθεις ένα μικρό γαργαλητό στο λαιμό και ήπιο ξηρό βήχα. Τον κλείνεις και μαζί του και τις ιστοσελίδες που μετράνε νεκρούς και σπέρνουν μηνύματα κοινωνικού κανιβαλισμού και λίγο μετά το γαργαλητό υποχωρεί. Αν σήμερα κάποιοι διαπιστώνουν πως το φτάρνισμα ενός Κινέζου, προκαλεί κατάρρευση στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης κι όλοι μιλάνε για χαοτικά συστήματα, πώς γίνεται να μην υποψιαζόσαστε πως ίσως το κράτημα στην ανάσα ενός ανθρώπου  προκαλεί βήχα σε κάποιον άλλο… Εξωτερικεύουμε το θάνατο, εσωτερικεύουμε την αρρώστια, κινούμαστε στην καλύτερη περίπτωση ως άρρωστοι και στη χειρότερη ως ζωντανοί νεκροί. Η εδώ και μερικές δεκαετίες άνοδος των σχετικών με τα ζόμπι τηλεοπτικών και κινηματογραφικών παραγωγών μοιάζει πλέον κατανοητή: "οι νεκροί ποτέ δεν πεθαίνουν". Ας κοιμηθούμε ήσυχα..

            Δύο μέτρα.. Τόσο αντιστοιχούν στον καθένα μας για τη διατήρηση της δημόσιας υγείας. Κι ενώ όλο και πιο πολύ αναγνωρίζεται η συμπλοκότητα των θανατηφόρων προβλημάτων που γεννά η καπιταλιστική μηχανή τόσο πιο γραμμικά είναι τα μέτρα που αναγγέλλονται χωρίς να υπάρχει καμία άλλη φροντίδα ή μέριμνα. Δύο μέτρα... Όμως δεν υπάρχει ούτε ένα μέτρο εδάφους που να είναι αδιάφορο για τον κοινωνικό έλεγχο (για το καλό της δημόσιας υγείας). Αυτό που προς το παρόν μοιάζει σαν «κατάσταση εξαίρεσης» πιθανόν να είναι η επερχόμενη κανονικότητα. «Για το καλό όλων». Δύο μέτρα….και δύο σταθμά. Όσο γρήγορα εφαρμόζονται τα μέτρα απαγόρευσης άλλο τόσο αργά κινείται η προετοιμασία του συστήματος υγείας. Όσο κάποιοι πληρώνουν για ένα τεστ άλλο τόσο άλλοι θα εγκαταλειφθούν στον οικιακό τάφο τους. Δύο μέτρα και δύο σταθμά . Γιατί μπορεί να είναι όλοι ίσοι στον ιό δεν είναι όμως στο σύστημα υγείας και στις υπηρεσίες. Δεν έχουν όλοι τηλεδουλειά για να πληρώσουν το νοίκι τους και τους λογαριασμούς τους. Όσο η ρητορική του πολέμου εισβάλει στην καθημερινότητά μας και όλοι θέλουν να νοιώθουν ήρωες άλλο τόσο απομακρύνεται η ρητορική της αλληλοβοήθειας και της φροντίδας. Όχι από τα μετόπισθεν στο μέτωπο όσο από άνθρωπο σε συνάνθρωπο. Οποιασδήποτε τάξης, φύλου, φυλής και ηλικίας. Τώρα και πάντα.

            Αναδεικνύεται ως κεντρική η έννοια της ατομικής ευθύνης όμως αν "η μάθηση δεν είναι μεταφορά πληροφορίας αλλά αποτελεί μια σχεσιακή συναισθηματική και διαλογική διεργασία που περιλαμβάνει, κατ' ανάγκην, την προσωπική ευθύνη", τότε μάλλον συγχέουμε (και επιδέξια μας προτρέπουν σε αυτό) την  υπακοή σε κρατικές ντιρεκτίβες με την προσωπική ευθύνη. Ο Giorgio Agamben από την Ιταλία είπε λίγες μέρες πριν: "Η γυμνή ζωή –και ο φόβος μην την χάσουν– δεν είναι κάτι που ενώνει τους ανθρώπους, αλλά τους τυφλώνει και τους χωρίζει. Τα άλλα ανθρώπινα πλάσματα... εκλαμβάνονται τώρα μόνον ως δυνητικοί μεταδότες της μόλυνσης που πρέπει πάση θυσία να αποφεύγονται και από τους οποίους πρέπει να τηρείται απόσταση τουλάχιστον ενός μέτρου. Οι νεκροί –οι νεκροί μας– δεν έχουν το δικαίωμα μιας κηδείας και δεν είναι σαφές τι γίνονται τα πτώματα των αγαπημένων μας προσώπων. (...) Τι απογίνονται οι ανθρώπινοι δεσμοί σε μια χώρα που εξοικειώνεται με το να ζει με έναν τέτοιο τρόπο, ποιος ξέρει για πόσον καιρό; Και τι πράγμα είναι μια κοινωνία που δεν έχει άλλη αξία από εκείνη της επιβίωσης;"

            Ενδεικτικό παράδειγμα πως σε όλο τούτο το συναισθηματικό, ψυχολογικό φορτίο των από τα κάτω, η απάντηση που μέχρι σήμερα έχει δοθεί (από τα πάνω) είναι το "πρωτοποριακό σύστημα ψυχιατρικής".  Μια καλή δηλαδή ευκαιρία να προωθηθεί γρήγορα και στα μουλωχτά η 5G τεχνολογία  παρά τις εκκλήσεις επιστημόνων (μάλλον όχι τόσο πειστικών όσο των επιδημιολόγων) για αναστολή της ανάπτυξης των δικτύων 5G έως ότου οι πιθανοί κίνδυνοι για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον να έχουν διερευνηθεί πλήρως από επιστήμονες ανεξάρτητους από τη βιομηχανία. Ποια όμως είναι η σχέση επιστήμης και κοινωνίας τελικά; Παρακαλάμε για περισσότερη τεχνολογία και τα αφεντικά θα την φέρουν αλλά έχει κανείς αναρωτηθεί σχετικά με την επίδραση στις ανθρώπινες σχέσεις και το νέο είδος «σχετίζεσθαι» που πιθανόν αυτή «θα παράξει» ειδικά με την απόσταση ως τρόπος να είσαι συναισθηματικά κοντά με τον άλλο, να του δείξεις το νοιάξιμό σου. Τρόπος που συμπυκνώνεται στην πρόταση «όσο πιο πολύ σε νοιάζομαι, τόσο πιο μακριά σου μένω»;

            Ακόμα και η απόσταση πλέον δεν είναι παρά σημείο της απειλής. Ο κίνδυνος είσαι εσύ. Η επίκληση της δημόσιας ασφάλειάς και ειδικά ο τρόπος με τον οποίο αυτή γίνεται από τα δημοσιογραφικά σάιτ  πυροδοτεί έναν  διαπροσωπικό αλλά ΚΑΙ ενδοατομικό εμφύλιο πόλεμο. Δεν εκπλήσσει  κανένα, λέει πάλι ο Agamben, ότι, με τον ιό, γίνεται λόγος για πόλεμο. Τα προβλεπόμενα μέτρα έκτακτης ανάγκης μάς υποχρεώνουν εκ των πραγμάτων να ζούμε σε συνθήκες απαγόρευσης κυκλοφορίας. Αλλά ένας πόλεμος με έναν εχθρό αόρατο που μπορεί να φωλιάζει σε κάθε άνθρωπο είναι ο πιο παράλογος από όλους τους πολέμους. Είναι, στην πραγματικότητα, ένας εμφύλιος πόλεμος. Ο εχθρός δεν είναι έξω, είναι μέσα μας.

            Ο εχθρός είναι μέσα μου. Δεν πέρασε μια δεκαετία από την εποχή που μάθαμε πως "μαζί τα φάγαμε" κι η ενοχή επανέρχεται. Σύμφωνα με τον Raul Vaneigem "κατά τη διάρκεια των μεγάλων επιδημιών πανώλης του παρελθόντος, οι άνθρωποι έκαναν μετάνοιες και διακήρυτταν την ενοχή τους μαστιγώνοντας τους εαυτούς τους. Μήπως δεν έχουν και οι διαχειριστές της παγκόσμιας απανθρωποποίησης συμφέρον να πείσουν τους ανθρώπους ότι δεν υπάρχει διέξοδος από την άθλια μοίρα που τους επιφυλάσσεται; Ότι τους έχει μείνει μόνο το μαστίγιο της εθελοντικής σκλαβιάς; Το μόνο που κάνει η τρομερή μιντιακή μηχανή είναι να αναμασά το παλιό ψέμα της ουράνιας, ανεξιχνίαστης, αναπόφευκτης προσταγής όπου το τρελό χρήμα έχει αντικαταστήσει τους αιμοδιψείς και ιδιόρρυθμους θεούς του παρελθόντος."

            Ας δεχτούμε όμως, χάριν της συζήτησης,  πως όλα τούτα είναι αναγκαία. Ας δεχτούμε, καλή καρδιά, τα συγκινητικά λόγια του εκπρόσωπου του Υπουργείου Υγείας, Καθηγητή Σωτήρη Τσιόδρα πως "το θαύμα της ιατρικής επιστήμης του 2020 είναι η παράταση της ποιοτικής επιβίωσης αυτών των ατόμων, πολλοί από τους οποίους είναι μανάδες και πατεράδες μας, είναι γιαγιάδες και παππούδες. Η απάντηση είναι πως τιμούμε όλους, σεβόμαστε όλους, προστατεύουμε όλους αλλά κατ’ εξοχήν αυτούς. Δε μπορούμε να υπάρχουμε, ούτε να έχουμε ταυτότητα χωρίς αυτούς." Ας δεχτούμε πως εναλλακτικές που θα αφορούσαν τη στόχευση στις ομάδες υψηλού κινδύνου δεν υπάρχουν. Αυτό λοιπόν είναι μόνο η ταυτότητά μας; οι παππούδες κι οι γιαγιάδες μας; Βέβαια στην πατρίδα της Θάτσερ ο συμπεριφορικός κοινωνιολόγος Robert Dingwall ως σύμβουλος της βρετανικής κυβέρνησης μας προτρέπει να ξεμπερδεύουμε: "Πολλοί αδύναμοι γέροντες θα μπορούσαν να δουν τη λοίμωξη του Covid-19 σαν ένα σχετικά γαλήνιο τέλος, σε σύγκριση, φερειπείν, με το να παραμείνουν για πολλά χρόνια σε άνοια, ή σε σύγκριση με μερικούς καρκίνους." Άντε γιατί γίναμε πολλοί σε τούτο τον πλανήτη...

            Προς το παρόν στα δικά μας μέρη ακόμα σεβόμαστε (;) τους ηλικιωμένους αλλά τούτη η κρίση είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να ξεχάσουμε τους άλλους. Πού είναι λοιπόν η περιβόητη κοινωνική ευθύνη για τους εγκλωβισμένους στη Μόρια και στα υπόλοιπα κλειστά (και επίσημα πλέον) στρατόπεδα συγκέντρωσης; Πού είναι η περιβόητη κοινωνική ευθύνη για τους χιλιάδες άστεγους που δε "θα μείνουν σπίτι";  Πού είναι κοινωνική ευθύνη για τους εγκλωβισμένες γυναίκες σε συνθήκες ενδοοικογενειακής βίας, για τους χιλιάδες ανθρώπους που, όπως αναφέρει μια πρόσφατη μελέτη στο ιατρικό περιοδικό «The Lancet», για τους οποίους "η απομόνωση και η απομόνωση διαρκείας μπορούν να οδηγήσουν σε μετατραυματικό στρες, άγχος, κατάθλιψη, αλλά επίσης σε κόπωση, πτώση ηθικού του κοινού και δημόσια αντίδραση τελικά". Όμως στην αλγοριθμοποιημένη εποχή  της καταμέτρησης θυμάτων και κρουσμάτων έννοιες όπως αλληλεγγύη, φροντίδα, απώλεια ελευθερίας, αβεβαιότητα, (αυτό-)φροντίδα από την στιγμή που δεν είναι αριθμοί στην ατζέντα των μίντια δεν προσμετρώνται, τουλάχιστον, όχι μέχρι να γίνουν αυτοκτονία, διάγνωση ψυχιατρική κοκ.

            Αντί λοιπόν να αναρωτηθούμε για το πως θα "τιμούμε όλους, σεβόμαστε όλους, προστατεύουμε όλους" καθόμαστε να βομβαρδιζόμαστε από θάνατο με κάθε τρόπο. Νεκροπολιτική.  Η ζωή μας, έλεγε ο Χρόνης Μίσισος, μια φορά μάς δίνεται, άπαξ, που λένε, σαν μια μοναδική ευκαιρία: "Τουλάχιστον μ’ αυτή την αυτόνομη μορφή της δεν πρόκειται να ξανα-υπάρξουμε ποτέ. Κι Εμείς τι την κάνουμε ρε, αντί να τη ζήσουμε; Τι την κάνουμε; Τη σέρνουμε από δω κι από κει δολοφονώντας την…Οργανωμένη κοινωνία, οργανωμένες ανθρώπινες σχέσεις. Μα αφού είναι οργανωμένες, πώς είναι σχέσεις; Σχέση σημαίνει συνάντηση, σημαίνει έκπληξη, σημαίνει γέννα συναισθήματος, πώς να οργανώσεις τα συναισθήματα..." Κι όμως τούτα είναι που η κρατική εξουσία ζητάει να οργανωθούν σήμερα από έναν πρωθυπουργό που φιλοδοξεί να μείνει στην ιστορία ως "ο ηγέτης που ωρίμασε βίαια μια απείθαρχη κοινωνία".  Είναι όμως τόσο πιθανόν να ωριμάσει μια κοινωνία βίαια όσο πιθανόν είναι να μεγαλώσει ένα λουλούδι αν το τραβήξεις με τανάλια.

            Τελικά στο πλαίσιο του σύγχρονου καπιταλισμού μπορεί να μάθαμε να χειριζόμαστε τα συναισθήματά μας πιο δεξιοτεχνικά αλλά αυτό δεν φαίνεται να μας έφερε πιο κοντά (Eva Illouz). Αντί αυτού, πειθαρχημένοι/ες με αίσθημα ατομικής και μόνο ευθύνης, εγκλωβισμένοι/ες σε μια κοινωνία που ζει σε μια διαρκή κατάσταση ανάγκης δεν μπορούμε να μιλάμε για μια ελεύθερη και ώριμη κοινωνία. Μια κοινωνία που έχει θυσιάσει την ελευθερία στους λεγόμενους «λόγους ασφαλείας» έχει καταδικαστεί ακριβώς γι’ αυτό το λόγο να ζει σε μια διαρκή κατάσταση φόβου και ανασφάλειας. Τα αντισηπτικά απλά σφράγισαν μία ήδη αποστειρωμένη στον βωμό της ασφάλειας ζωή;.

            Γενικότερα, όλοι θα ανακαλύψουμε ότι, σε τελευταία ανάλυση, δεν υπάρχει κοινωνική ζωή  που δεν συνεπάγεται έναν κίνδυνο μόλυνσης, όπως δεν υπάρχει οργανική ζωή που δεν κινδυνεύει από την ασθένεια και τον θάνατο. Και θα βρεθούμε επομένως αντιμέτωποι με ένα βασικό πολιτικό ερώτημα: μέχρι ποιο βαθμό είμαστε διατεθειμένοι να θέσουμε σε κίνδυνο, έστω και ελάχιστο, τη βιολογική μας ασφάλεια για να δειπνήσουμε με έναν φίλο, να αγκαλιάσουμε ένα παιδί ή απλά για να συζητάμε με τους αργόσχολους που ξενυχτάνε στην πλατεία; Σε ποιο ύψος τοποθετούμε τον πήχη πάνω από τον οποίο η ικανοποίησή μας από την κοινωνική συναναστροφή γίνεται για μας προτεραιότητα σε σχέση με την προστασία της υγείας; Από πότε η νομιμότητα έγινε ο οδηγός επιβίωσής μας;

            Αν η ατομική ευθύνη δε γίνει προσωπική κι αυτή κοινωνική και άρα νοηματοδοτημένη μέσα από την αλληλεγγύη, το νοιάξιμο για το διπλανό μας αλλά και την αυτο-επιμέλεια θα μπαίνουμε στην αρένα του κοινωνικού κανιβαλισμού και θα σκοτωνόμαστε για λίγο αντισηπτικό σήμερα. όπως για μία δουλειά τα τελευταία χρόνια. Κι έτσι με "καθαρά χέρια" θα κλείνουμε τα μάτια, τη μύτη, το στόμα. Ωριμότητα σημαίνει νηφάλια προσέγγισης της πραγματικότητας, σημαίνει σύμπραξη και όχι τυφλή υπακοή, σημαίνει ανάληψη συνολική ευθύνης μέσα από σχέσεις αλληλεξάρτησης και κατανόησης της τεράστιας συμπλοκότητας μέρος της οποίας είμαστε. Σημαίνει αναζήτηση γνώσης και ενστάλαξη της δημιουργικής αμφισβήτησης, σημαίνει επανεκτίμηση των βασικών αξιών μας.


Υ.Γ. Και μιας και τα γεγονότα μας προλάβανε... και μιας με πολύ θράσος επικαλούνται και τον Καμύ: "Φωνάζω ότι δεν πιστεύω σε τίποτα και ότι όλα είναι παράλογα, μα δεν μπορώ να αμφιβάλω για την κραυγή μου, και πρέπει να πιστεύω τουλάχιστον στη διαμαρτυρία μου. Η πρώτη και μοναδική ολοφάνερη αλήθεια που μου δίνεται έτσι, εντός της παράλογης εμπειρίας, είναι η εξέγερση (...) Η εξέγερση γεννιέται από θέαμα της παραφροσύνης, μπροστά σε μια άδικη και ακατανόητη μοίρα." (Αλπέρτ Καμύ, Ο επαναστατημένος άνθρωπος).




Λυκούργος Β. Καρατζαφέρης, ψυχίατρος, μέλος της Πρωτοβουλίας 'Ψ' και του Δικτύου "Hearing Voices" Aθήνας.

Από τις "Λέρους" των νησιών στα "περίκλειστα κέντρα" της ηπειρώτικης Ελλάδας

      Σε μία ανιστόρητη απόφαση ενάντια σε κάθε έννοια ανθρωπιάς και κάθε διεθνούς δικαίου που απορρέει από  αυτή, η κυβέρνηση αποφάσισε να στείλει καραβιές ανθρώπων σε κλειστά κέντρα στην ηπειρωτική Ελλάδα χωρίς ίχνος δικαιωμάτων, όπως κάποτε μεταφέρονταν οι ψυχικά πάσχοντες από τα ψυχιατρεία στην Λέρο, μάλιστα κατά ειρωνική επανάληψη της ιστορίας, τους πρώτους 500-600 ανθρώπους μετέφεραν από την Λέρο με προορισμό ένα κλειστό κέντρο μέσα σε ένα στρατόπεδο στην περιοχή της Μαλακάσας, μία κλειστή δομή μέσα σε μία κλειστή δομή, και μακριά από τα μάτια της πρωτεύουσας, με στόχο την διαμονή σε σκηνές, στήνοντας άλλο ένα σκηνικό άθλιας διαβίωσης. Ταλαιπωρημένους ανθρώπους που έχουν έρθει στην Ελλάδα οι περισσότεροι μόνο με τα ρούχα τους, όσοι δεν πνίγηκαν στα νερά του Αιγαίου,  διασχίζοντας διαδρομές που ακόμα και η μεγαλύτερη φαντασία θα σάστιζε μ' αυτές, με σκοπό την επιστροφή τους σαν θηράματα στην αφετηρία από όπου ξεκίνησαν για να σωθούν. Με τι τρόπο;  Και μετά από ποιο χρονικό διάστημα παραμονής και εξαθλίωσης;      

     Τέτοια κλειστά στρατόπεδα ετοιμάζει η κυβέρνηση στην Β. Ελλάδα, στα νησιά που ήδη υπάρχουν τα hotspot, αλλά και, όπου δεν τους "βγαίνει", σε ξερονήσια. Με σκοπό την, ήδη αποφασισμένη, πλήρη κατάργηση ακόμα και του δικαιώματος υποβολής αιτήματος για άσυλο .

     Επιπλέον είναι ιστορικά επιβεβαιωμένο ότι εγκλείοντας ανθρώπους σε λίγα τετραγωνικά, παράγονται ξενοφοβικά αντανακλαστικά στους κατοίκους μιας περιοχής, ενώ τοπικοί άρχοντες, κυβερνήσεις και κρατικοδίαιτες Μ.Κ.Ο παίρνουν αποφάσεις πάνω στην λογική "τι έχω να κερδίσω" και όχι "πως μπορώ να βοηθήσω".

       Παλεύουμε, για την ανάγκη χορήγησης ασύλου σε όλους/ες, ελεύθερη μετακίνηση,  ένταξή τους  σε κανονικές κατοικίες μέσα στον κοινωνικό ιστό, εκπαίδευση, υγεία, εργασία κλπ, ώστε άνθρωποι που είναι θύματα ενός ανθρωποκτόνου παγκόσμιου συστήματος να αποκτήσουν την αξιοπρέπεια που δικαιούνται. 

  Αν λοιπόν θέλουμε πραγματικά να μιλάμε για ατομική και κοινωνική ευθύνη ας γυρίσουμε τη ματιά μας κι εκεί που οι άνθρωποι συγχρωτίζονται πραγματικά. Κι αν πραγματικά έχει ένα νόημα το να μείνουμε σπίτι, ας φροντίσουμε να έχουν όλοι και όλες ένα σπίτι, ντόπιοι και μετανάστες/ριες.

  Ως Πρωτοβουλία θα είμαστε σε επαγρύπνηση, καθώς γνωρίζουμε πως αυτή η πανδημία αποτελεί μια πρώτης τάξεως "ευκαιρία" για τους κυβερνώντες να περάσουν μέτρα που σε διαφορετική περίπτωση θα συναντούσαν αντίσταση.         

      Σας προτρέπουμε να δείτε το ντοκιμαντέρ : "Λέρος Εξόριστοι στο Αιγαίο", το οποίο περιγράφει ακριβώς αυτές τις διαδρομές που έζησε το νησί της Λέρου σε όλη την διάρκεια της νεοελληνικής ιστορίας, και που δεν είναι παρά ο καθρέπτης της ιστορίας όλης της χώρας για το πως αντιμετωπίστηκαν όλοι οι διαφορετικοί, αζήτητοι, πλεονάζοντες .

A' Μέρος: https://www.youtube.com/watch?v=6I6KUY63TpM      

Β' Μέρος : https://www.youtube.com/watch?v=a_ul0eBHgGY 

ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΓΙΑ ΕΝΑ ΠΟΛΥΜΟΡΦΟ ΚΙΝΗΜΑ 

ΣΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ

Αναβολή "εκπαιδευτικής συνάντησης"

Η Πρωτοβουλία 'Ψ' ανακοινώνει σε όλους και όλες ότι, εν μέσω των έκτακτων μέτρων που έχουν παρθεί (και τα οποία αναμένεται να επεκταθούν περαιτέρω τις επόμενες μέρες) για την αντιμετώπιση της επιδημίας (ή πανδημίας, κατά τον ΠΟΥ) του κοροναϊού (covid-19), αναβάλει την επόμενη "εκπαιδευτική συνάντηση", που είχε προγραμματιστεί για τις 20/3/20, με την προβολή της ταινίας του Ken Loach, "Family Life".

 

Παλεύοντας (και συμμετέχοντας) για την (ψύχραιμη) εφαρμογή των όποιων αναγκαίων μέτρων για την αποφυγή των πολύ σοβαρών κινδύνων από την επιδημία αυτή.

Ενάντια στην όποια, τυχόν, άνωθεν χειραγώγηση και πολιτική αξιοποίηση της κρίσης επιχειρείται, μέσω του φόβου που διαχέεται  και του πανικού που καλλιεργείται λόγω της επιδημίας. 

Για την ανάδειξη των πραγματικών προβλημάτων ενός διαλυμένου συστήματος Υγείας, που καταλήγει ν΄ αποτελεί την κύρια παράμετρο αυτών των κινδύνων από τον covid-19. 

 

 

Σχετικά με τη νέα ημερομηνία της "εκπαιδευτικής συνάντησης", όταν το επιτρέψουν οι συνθήκες, θα υπάρξει σχετική ανακοίνωση. 

Σ΄όλο αυτό το διάστημα, η Πρωτοβουλία 'Ψ' και οι διάφορες ομάδες που λειτουργούν στα πλαίσιά της, θα είναι σε διαρκή επαγρύπνηση, επικοινωνία και δράση για ό,τι χρειαστεί.

ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΓΙΑ ΕΝΑ ΠΟΛΥΜΟΡΦΟ ΚΙΝΗΜΑ ΣΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ