ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ (ΔΙΑΛΥΣΗΣ) ΤΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΕΙΑΣ

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ (ΔΙΑΛΥΣΗΣ) ΤΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΕΙΑΣ

Πιο μουδιασμένη από ποτέ η ελληνική ψυχιατρική κοινότητα υποδέχεται, φέτος, την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας (10 Οκτώβρη), αυτή την ετήσια φιέστα του ΠΟΥ, μέσω της οποίας όλοι συνήθιζαν να θυμούνται, με απλώς εθιμοτυπικό τρόπο και για μια και μόνο μέρα, ότι υπάρχει και Ψυχική Υγεία, που χρειάζεται να έλθει στο κέντρο της προσοχής μας. Για να την ξεχάσουν και πάλι από την αμέσως επόμενη μέρα, καθώς η ίδια κυρίαρχη κατασταλτική ψυχιατρική, και την ίδια μέρα της φιέστας, όπως όλες τις υπόλοιπες μέρες του χρόνου, συνέχιζε να ασκείται αδιαπραγμάτευτα, πίσω από ορατά και αόρατα τείχη, ως ένας μονόδρομος για την κατανόηση και την αντιμετώπιση των αναπάντητων αναγκών του ψυχικά πάσχοντος υποκειμένου.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι φέτος, σε μιαν εκδήλωση που οργανώνει επί του προκειμένου η ΕΨΕ, η ενασχόληση δεν αφορά κάποιες μεγαλεπήβολες θεματικές, όπως αυτές των προηγούμενων ετών, αλλά κάτι το πολύ άμεσο και πρακτικό : την «επείγουσα ψυχιατρική». Αυτό, δηλαδή, στο οποίο η κυρίαρχη ψυχιατρική έχει αναγάγει την ψυχιατρική φροντίδα ήδη από την προ των μνημονίων εποχή, αλλά πολύ περισσότερο σήμερα, εν μέσω της καταλυτικής αποσάρθρωσης του όλου συστήματος: στην αντιμετώπιση του «επείγοντος». Την διαχείριση, δηλαδή, καταστάσεων «κρίσης» όλο και περισσότερων ανθρώπων, άκρως εξουθενωμένων και κοινωνικά εκμηδενισμένων (αυτών και των οικογενειών τους) από τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης, μέσω των διαδικασιών της ακούσιας νοσηλείας (στο 55-60% των εισαγωγών), που θα έχουν, συνήθως μέσα σε μια κλινική γεμάτη ράντζα, μιαν αντιμετώπιση πυροσβεστικού χαρακτήρα και καταστολής των συμπτωμάτων (μέσω της μηχανικής και/ή της χημικής καθήλωσης), για να επανέλθουν, ανάλογα με τον θεράποντα και την κλινική, ταχέως, με τα λεγόμενα «αιματηρά εξιτήρια», ή πιο αργά, στις ίδιες συνθήκες του κοινωνικά και θεραπευτικά αβοήθητου, που παράγουν και παροξύνουν την οδύνη και τις λεγόμενες υποτροπές της.

Η ψυχιατρική, λοιπόν, δεν έχει να ασχοληθεί παρά με το «επείγον», αυτό που η ίδια, σε μεγάλο βαθμό, παράγει μέσα από τον τρόπο που λειτουργεί, τον οποίο, πολύ περισσότερο, ουδόλως αμφισβητεί ως τρόπο σκέψης και πράξης.

Είναι χαρακτηριστικό ότι, ενώ, στα λόγια, πολλοί μιλούν για ανάγκη κοινοτικών υπηρεσιών (τις οποίες, όμως, ουδόλως επιδιώκουν έμπρακτα και «λειτουργώντας προς» αυτές, μέσα από την αμφισβήτηση των ιδρυματικών κανόνων και πρακτικών) κανείς δεν αναφέρεται στο σκάνδαλο της χρησιμοποίησης ενός κτιρίου αξίας 7.3 εκ. ευρώ, το οποίο παραχωρήθηκε στο ΨΝΑ, μέσω ΕΣΠΑ, για λειτουργία Κέντρου Ψυχικής Υγείας (στο Γκάζι), για την μεταστέγαση οικοτροφείων και των εξωτερικών ιατρείων του ψυχιατρείων - χρήσεων που καμιά σχέση δεν έχουν με ΚΨΥ.

Η αρμόδια ηγεσία του Υπουργείου Υγείας δεν κάνει άλλο από το να διαχειρίζεται  την διάλυση των υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, συμβάλλοντας σε αυτή τη διάλυση και αναλωνόμενη σε ατέρμονες συζητήσεις και συσκέψεις επιτροπών για μια «διοικητική μεταρρύθμιση», που, για μιαν ακόμη φορά, ανάγεται σε μιαν απλή «έκθεση ιδεών» (και μάλιστα, «κακών ιδεών») για μια Τομεοποίηση που ποτέ δεν θα γίνει, δίνοντας, όμως, μέσα από το σχετικό νομοσχέδιο που έχει κατατεθεί, δυνατότητες για αποφασιστικό ρόλο επί των τεκταινομένων στις ΜΚΟ. Τη στιγμή που, αυτές οι τελευταίες έχουν ξανάρθει, ως ήταν αναμενόμενο, στο κέντρο του ενδιαφέροντος. Οχι μόνο λόγω των σκανδάλων διαφθοράς σε κάποιες από αυτές, που εξακολουθούν, στην ουσία και σε όλη τους την έκταση, να μην αντιμετωπίζονται και από την παρούσα, δήθεν «αριστερή», κυβέρνηση (που, όπως σε όλα, και εν προκειμένω, άλλα έλεγε όταν ήταν αντιπολίτευση), αλλά και γιατί οι ΜΚΟ αποτελούν επιλογή και τέκνο της ΕΕ. Αυτής της ΕΕ που επιβάλει τα μνημόνια και καταστρέφει τις πλατειές λαϊκές μάζες, μεταξύ των οποίων και τους, ως επί το πλείστον, από τα φτωχά λαϊκά στρώματα προερχόμενους ψυχικά πάσχοντες.

Παρ΄ όλα όσα λένε οι κυβερνώντες, το κλείσιμο των τριών εναπομεινάντων ψυχιατρείων έχει μπει ξανά στο προσκήνιο και η όλη διαπραγμάτευση αφορά απλώς τον τρόπο και τους ρυθμούς που θα γίνει. Το νομοσχέδιο για την «διοικητική μεταρρύθμιση» δεν είναι παρά ένα εργαλείο προς αυτή την κατεύθυνση. Κλείσιμο ως κατάργηση, χωρίς καθόλου εναλλακτικές κοινοτικές υπηρεσίες. Για τον χώρο που έχει ανοιχτεί και τον ακόμα μεγαλύτερο που θ΄ ανοίξει με το βίαιο κλείσιμο των ψυχιατρείων, προαλείφονται οι γνωστές μας ΜΚΟ. Αλλωστε, αυτή είναι μια διαδεδομένη πρακτική σε όλη την ΕΕ και απλώς μεταφέρεται, με τους γνωστούς τρόπους, και στην «χώρα πειραματόζωο» των μνημονιακών «μεταρρυθμίσεων».

Οι ΜΚΟ ψυχικής υγείας όχι μόνο δεν έχουν φέρει καμιά «καινοτομία», όπως αρέσκονται να την ονομάζουν, αλλά αποτελούν πρότυπα νεο-ιδρυματικών πρακτικών, με τη χρήση, πάντα, των γνωστών παλαιο-ιδρυματικών μεθόδων της επιλογής του «περιστατικού», της τιμωρίας, της μηχανικής καθήλωσης, της απομόνωσης κοκ. Και είναι χαρακτηριστικό για το πώς λειτουργεί το όλο διαπλεκόμενο σύστημα ότι ο Επίτροπος της ΕΕ Νιλς Μουιζνιεκ έσπευσε, με μια δακρύβρεχτη επιστολή, που συγκίνησε πολλούς/ες, να στηλιτεύσει, όπως γινόταν παλιά επί Λέρου, την καταπάτηση των δικαιωμάτων των ψυχικά πασχόντων, τις πολλές μηχανικές καθηλώσεις, τις ακούσιες νοσηλείες κλπ (ένα κλασσικό υποκριτικό περιτύλιγμα υπόγειων αντιδραστικών μεθοδεύσεων), για να καταλήξει στην άκρως υποκριτική προτροπή «να απαλλάξετε την φροντίδα υγείας, ιδιαίτερα την ψυχιατρική, από περαιτέρω περικοπές στον προϋπολογισμό κατά τη διαπραγμάτευση και σχεδίαση των μέτρων λιτότητας».

Είναι το ίδιο αίτημα που είχε υποβάλει το δίκτυο των κρατικοδίαιτων ΜΚΟ «Αργώς», πριν λίγα χρόνια, στην απευθείας επικοινωνία  του (που εξακολουθεί να διατηρεί) με τις Βρυξέλλες. Μνημόνια παντού, στην Παιδεία, στους μισθούς, στις απολύσεις στους ασήκωτους φόρους στους πλειστηριασμούς, στις διακοπές του ηλεκτρικού ρεύματος, στο όποιο κοινωνικό κράτος, αλλά όχι στην Ψυχική Υγεία, δηλαδή, μεταφραζόμενο, «όχι στις ΜΚΟ». Πέραν του γεγονότος ότι είναι τα μνημόνια που καταστρέφουν και/ή επιδεινώνουν την ψυχική υγεία, η επίπτωσή τους, δηλαδή, στο όλον της ύπαρξης του υποκειμένου, το ζήτημα εδώ δεν είναι η σκόπιμη αγνόηση των κοινωνικών παραμέτρων της ψυχικής υγείας, αλλά, πρωτίστως, η επιδίωξη του «ιδίου οφέλους», η προώθηση του ιδιωτικού χαρακτήρα των, υποτίθεται, «μη κερδοσκοπικών»  (αλλά εύκολο να μετατραπούν σε κερδοσκοπικές) ΜΚΟ. Είναι η πλήρης ιδιωτικοποίηση της ψυχικής υγείας (όπως και όλης της Υγείας, της Παιδείας, του νερού και όλων των «κοινών») που απαιτεί ο άνωθεν επιβαλλόμενος νεο-φιλελεύθερος άξονας των «μεταρρυθμίσεων», η τήρηση του οποίου, όπως λένε όλοι, ΔΝΤ, ΕΕ κλπ είναι ο απαραίτητος όρος για να δοθεί η εκάστοτε «επόμενη δόση». Αλλωστε, ο Μουιζνιεκ ξέρει απ΄ αυτά, καθώς η χώρα του, η Λετονία, εφαρμόζει ένα αυστηρό πρόγραμμα δραστικής περιστολής των δημόσιων δαπανών και μαζικών ιδιωτικοποιήσεων παντού, και στην Ψυχική Υγεία.

Η Ψυχική Υγεία βρίσκεται σε κατάσταση πλήρους διάλυσης, κατάσταση που πρόκειται να γίνει ακόμα χειρότερη, με πρωταρχική ευθύνη, πλέον, της παρούσας κυβέρνησης. Η καθημερινότητα της ψυχιατρικής πρακτικής ήταν ανέκαθεν, αλλά τώρα είναι πολύ περισσότερο, μια καθημερινή και πλήρως ανεξέλεγκτη, έως και αυτονόητη, καταπάτηση των δικαιωμάτων των ψυχικά πασχόντων υποκειμένων.

Μόνο ένα κοινωνικό κίνημα ριζικής και έμπρακτης αμφισβήτησης των ασκούμενων

πολιτικών μπορεί ν΄ ανοίξει δρόμους πέρα από την υπάρχουσα κατάσταση. Οι απολύτως απαραίτητες και άμεσα αναγκαίες, στο δημόσιο σύστημα υπηρεσιών, μαζικές προσλήψεις μόνιμου προσωπικού, όλων των ειδικοτήτων και με αξιοπρεπείς αμοιβές, δεν μπορεί να έχουν κανένα αποτέλεσμα αν δεν συνδεθούν με την έμπρακτη διεκδίκηση και άσκηση μιας εναλλακτικής ψυχιατρικής πρακτικής, με την αμφισβήτηση του κυρίαρχου ψυχιατρικού παραδείγματος.

Με το άνοιγμα του δρόμου προς μιαν άλλη σχέση θεραπευτή-θεραπευόμενου, μια σχέση, πρωτίστως, ισότιμων υποκειμένων και ισότιμα συμμέτοχων σ΄ ένα κοινό αγώνα για μιαν άλλη Ψυχική Υγεία - στιγμή προς μιαν άλλη κοινωνική σχέση, όπου θεραπεία θα σημαίνει, στη βάση και της εξασφάλισης των αναγκαίων υλικών προϋποθέσεων, επικοινωνία, διάλογο, διαπραγμάτευση. Μια σχέση ουσιαστικής και ισότιμης συν-ύπαρξης, όπου η ελευθερία του καθενός θα είναι προϋπόθεση της ελευθερίας όλων.

10 Οκτωβρίου 2016

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ