Ακούσια θεραπεία στην κοινότητα - Κείμενου μέλους του Δ.Σ. της ΔΑΛΥΨΥ

Ακούσια θεραπεία στην κοινότητα

Χαιρετίζω τον κάθε ενδιαφερόμενο και συστήνω τον εαυτό μου ως λήπτρια υπηρεσιών ψυχικής υγείας και μέλος της διοικούσας επιτροπής του υπό σύσταση σωματείου ΔΑΛΥΨΥ. Αφού συστήθηκα θα μιλήσω σύμφωνα με την ιδιότητά μου βιωματικά , μέσω των βιωμάτων των δικών μου, αλλά και συγγενών και φίλων και θα επιχειρήσω να κάνω μια απλοϊκή ανάλυση των πραγμάτων όπως τα αντιλαμβάνομαι.

Η αλήθεια είναι ότι δυσκολεύομαι να μιλήσω επί του θέματος γιατί έχω ενστάσεις σε κάθε μία λέξη από αυτές. Δυσκολεύομαι να πεισθώ ότι υπάρχει θεραπεία ψυχικού νοσήματος γιατί δεν δέχομαι ότι οι ψυχικές διαταραχές είναι ασθένειες . Δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι υπάρχει θεραπεία , ειδικά μέσω φαρμακευτικής αγωγής, νοσημάτων για τα οποία ποτέ δεν βρέθηκε μια ιατρική εξέταση που να τα επιβεβαιώνει. Δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι η ακούσια θεραπεία είναι προς όφελος του ασθενή. Και τέλος δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι η μεταφορά αυτής της θεραπείας στην κοινότητα δεν σημαίνει απλά τη μεταφορά μέρους της ευθύνης της θεραπείας σε μια ολόκληρη κοινωνία. Θέλοντας να διατυπώσω λοιπόν αλλιώς το θέμα ίσως θα το ονόμαζα διεύρυνση του καθεστώτος καταστολής των μη αποδεκτών συμπεριφορών σε ολόκληρη κοινωνία.

Όχι λοιπόν δεν συμφωνώ με αυτό. Δεν συμφωνώ ότι ένας δύο ή μία κάστα γιατρών είναι σε θέση να αποφασίσει για μένα ή οποιονδήποτε οικείο μου μια θεραπεία και μάλιστα πρέπει να μου την επιβάλλει. Δεν συμφωνώ βέβαια και με την ακούσια νοσηλεία και μάλιστα με τρομάζει ακόμα περισσότερο μια και περιέχει μαζί με την ακούσια λήψη φαρμακευτικής αγωγής και τη στέρηση κάθε ελευθερίας. Να ένας λόγος που λαμβάνω λοιπόν την αγωγή μου. Για να μην βρεθώ κλεισμένη και καθηλωμένη ίσως σε ένα άσυλο.

Κάποιος θα μου πει αφού παίρνεις τα φάρμακά σου τι πρόβλημα έχεις με την με την ψήφιση αυτού του νομοσχεδίου; Και θα απαντούσα ότι μέχρι στιγμής έχω μια πιθανότητα διαφυγής από αυτό. Έχω μια πιθανότητα ίασης. Με την ψήφιση αυτού του νομοσχεδίου όμως δεν θα μου μείνει καμία. Επίσης δεν θα ήθελα βάση νόμου πλέον να ενισχύσω τις προσπάθειες των φαρμακευτικών εταιρειών να πλουτίσουν κι άλλο. Δεν θα ήθελα να μου χορηγείται δια της βίας ένα φάρμακο που κατά κανόνα έχει καταστροφικές συνέπειες για τον οργανισμό μου αλλά και αμφίβολες επιπτώσεις στην ψυχολογία μου.

Κι αν εγώ έχω παραιτηθεί όντας 15 χρόνια χρήστης ψυχοφαρμάκων από την ιδέα να ζήσω ελεύθερη και υγιής δεν θα ήθελα αυτή η πιθανότητα να στερηθεί από κάθε άτομο που κάποια στιγμή στη ζωή του θα ξεπεράσει τα αμφιλεγόμενα όρια της λογικής . Αυτό το άτομο συνήθως είναι ένα υποκείμενο πόνου και θα μπορούσε να είναι το παιδί σας ,μιας κι εμένα η ψυχιατρική διάγνωση μου στέρησε κι αυτό το δικαίωμα να φέρω στον κόσμο ένα παιδί.

Λέγεται ότι η ψυχιατρική χρησιμοποιεί την ακούσια θεραπεία γιατί δεν είμαι σε θέση να φροντίσω για το συμφέρον της υγείας μου και για να αποφευχθούν πράξεις βίας προς τον εαυτό μου ή προς τρίτα άτομα. Εγώ όμως γνωρίζοντας τον εαυτό μου έχω να σας πω ότι ποτέ δεν ήμουν σε θέση να βλάψω άνθρωπο ούτε και είχα πρόθεση να κάνω κακό στον εαυτό μου. Παρόλα αυτά φυλακίστηκα σε άσυλα κατ επανάληψη βρέθηκα καθηλωμένη μηχανικά και εξαναγκάστηκα στη λήψη φαρμακευτικής αγωγής με ανυπολόγιστες ζημιές στη γενική μου υγεία. Ποιος λοιπόν έκρινε για μένα ότι ήμουν σε θέση να διαπράξω έγκλημα και ως εγκληματία με τιμώρησε; Τι είναι αυτό; Προληπτική τιμωρία; Προληπτική φυλάκιση;

Ξέρετε ποιο ήταν το έγκλημά μου; Το θάρρος μου να αντιμετωπίσω ως τέτοιο το νοσηρό οικογενειακό μου περιβάλλον και το θράσος μου να απαξιώσω τον ρόλο των ψυχιάτρων στους οποίους με έσυραν για εξέταση. Πώς γίνεται να θεραπευτεί κάποιος κάτω υπό το καθεστώς βίας με τη συνεργασία ενός αμφίβολου ιατρικού κλάδου με τη δικαστική εξουσία; Δεν θεραπεύεται απλά φοβάται από τη μία μην τιμωρηθεί ακόμα πιο βάναυσα και αποδομείται από την άλλη η προσωπικότητα του ο χαρακτήρας του το σθένος του και η βούληση του με τη βοήθεια των ψυχοφαρμάκων. Πώς γίνεται ο ψυχικά ασθενής , ο ψυχικά ευαίσθητος φορέας πόνου θα έλεγα εγώ, να γιατρέψει την ψυχή του χωρίς να σκύψει κάποιος πάνω από τα προβλήματα που τον οδήγησαν σ’ αυτή τη θέση; Πότε η αναγκαστική θεραπεία στράφηκε προς αυτή την κατεύθυνση; Και ένα άλλο μεγάλο ερώτημα. Γιατί τα κρούσματα ψυχολογικών προβλημάτων έχουν αυξηθεί τόσο πολύ στις μέρες μας; Μήπως γιατί νοσεί η ίδια η κοινωνία; Οι οικογένειες οι μικρές κοινωνίες από το σχολείο μέχρι το εργασιακό περιβάλλον μέχρι και ολόκληρη η κοινωνία με την ευρύτερη έννοια;

Σε μια περίοδο οικονομικής κρίσης, σε μια περίοδο που διεξάγονται πόλεμοι σε μια περίοδο κρίσης αξιών οι παρεκκλίνουσες συμπεριφορές πρέπει να καταστέλλονται. Για να μην αναφερθώ στην τεράστια αύξηση των διαγνώσεων σε κάθε καινούρια έκδοση του διαγνωστικού εγχειριδίου DSM. Επίπλαστων διαγνώσεων που αποφασίζονται δια ψηφοφορίας μεταξύ μια ομάδας γιατρών! Δεν δρουν βέβαια αυτοί οι γιατροί εντελώς αυθαίρετα. Βασίζονται σε έρευνες που ήδη έχουν διεξαχθεί , έρευνες που τις περισσότερες φορές διεξάγονται με τη χρηματοδότηση των ίδιων τα φαρμακοβιομηχανιών.

Κάθε ψυχολογικό πρόβλημα κρύβει πίσω του έναν άνθρωπο τραυματισμένο. Ένα φορέα πόνου και τραυμάτων τέτοιων ώστε δεν μπόρεσε να τα αντέξει και ξέφυγε από τα στενά όρια της λογικής. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος για να ιαθεί η ψυχή αυτού του ανθρώπου από το να ακούσεις τι έχει να σου πει. Να ακούσεις τι έχει να σου πει το κάθε του σύμπτωμα. Να σταθείς πάνω από το παραλήρημά του από την ψευδαίσθησή του από την υπερκινητικότητα ή οποιαδήποτε άλλη παρεκκλίνουσα συμπεριφορά και να τη συσχετίσεις με την ιστορία και με τα βιώματά του. Να δείξεις κατανόηση να προσπαθήσεις να του γιατρέψεις τις πληγές ακούγοντάς τον με προσοχή και αγάπη και να τον ηρεμήσεις.

Δεν απαξιώνω εντελώς το ρόλο των φαρμάκων σ’ αυτό. Ίσως όταν είναι στη μεγάλη κρίση να χρειάζεται κάποια από αυτά για να του μειωθούν τα ενοχλητικά συμπτώματα.

Αλλά σκεφθείτε όμως τώρα τι συμβαίνει στην πράξη σε έναν άνθρωπο που είναι σε κρίση. Τον αρπάζουν με τη βοήθεια αστυνομικών οργάνων , του φοράνε χειροπέδες , τον μεταφέρουν με αστυνομικό όχημα μπροστά σε 2 γιατρούς που έχουν πάρει το ρόλο του δικαστή και με συνοπτικές διαδικασίες βρίσκεται πίσω από τα κάγκελα κάποιου άσυλου πολλές φορές κιόλας δεμένος με ιμάντες.

Ξαφνικά ο ταλαιπωρημένος αυτός άνθρωπος βρίσκεται αντιμέτωπος με το σωφρονιστικό σύστημα της ψυχιατρικής γιατί μόνο με τέτοιο θα μπορούσα να το παρομοιάσω. Ξαφνικά τιμωρείται για κάτι που δεν έκανε επειδή κάποιοι έκριναν πως υπάρχει περίπτωση να προβεί σε επικίνδυνη πράξη. Ξαφνικά του στερείται κάθε ανθρώπινη ελευθερία , χάνει κάθε ανθρώπινο δικαίωμα , καταρρακώνεται η προσωπικότητά του και δέχεται μια απαξιωτική και απάνθρωπη αντιμετώπιση. Αυτός ο άνθρωπος λοιπόν θα έλεγα ότι από πιθανός θύτης μεταβάλλεται σε πραγματικό θύμα.

Επιπλέον δυσχεραίνει τη θέση του όσο δεν παραδέχεται ότι είναι άρρωστος και δεν συνεργάζεται με τους θεράποντες ιατρούς του και το νοσηλευτικό προσωπικό. Αν τελικά πάρει το πολυπόθητο εξιτήριο και δεν βρεθεί σε κάποιο οικοτροφείο ή ξενώνα ισόβια παίρνει μαζί του και μια διάγνωση που θα τον στιγματίζει και οδηγίες για τακτική ιατρική παρακολούθηση καθώς και λήψη θεραπευτικής αγωγής.

Προσπαθεί τότε και πάλι να συνεχίσει τη ζωή του με διαφορετικούς όρους αυτή τη φορά αλλά βλέπει πόσο χειρότερα είναι από πριν τα πράγματα. Σιγά σιγά καταλαβαίνει ότι αυτή η ταμπέλα θα τον συνοδεύει για πάντα και θα του διαλύει κάθε προσπάθεια να ζήσει μια φυσιολογική ζωή. Το στίγμα θα τον ακολουθεί παντού. Στην εργασία του που συνήθως τη χάνει, στις διαπροσωπικές σχέσεις που βλέπει να διαλύονται και στην αντιμετώπισή του από την κοινωνία δεχόμενος έντονο το στίγμα και το ρατσισμό. Επιχειρεί τη συνεργασία με ειδικούς όπως τον παραπέμπει το εξιτήριο και βρίσκει μπροστά του ειδικούς που θέλουν να του ορίσουν την κάθε πράξη και να του ψυχιατρικοποιήσουν την κάθε συμπεριφορά και σκέψη. Σε κάθε ανθρώπινο συναίσθημα που φαίνεται λίγο έντονο ή κάθε ανθρώπινη συμπεριφορά του που φαίνεται κάπως δυναμική ο ειδικός θα έρθει να του τροποποιήσει την θεραπευτική αγωγή με κατασταλτικά κυρίως φάρμακα, φάρμακα που δεν τον αφήνουν να σκεφτεί να δράσει να λειτουργήσει να δημιουργήσει και εν τέλει να ζήσει.

Με τον καιρό βλέποντας ότι δεν μπορεί να επιβιώσει αλλιώς επιχειρεί να πάρει κάποιο αναπηρικό επίδομα το οποίο συνήθως κατά το μεγαλύτερο μέρος του ξοδεύει σε συμμετοχές ιατρικών επισκέψεων και φαρμάκων μιας και λόγω των ψυχοφαρμάκων που παίρνει αντιμετωπίζει όλο και περισσότερα προβλήματα υγείας. Θέλετε να σας πω πως αισθάνομαι εγώ τώρα; Όντας σ’ αυτή την θέση;

Αισθάνομαι ότι με κρατάνε στη ζωή στερώντας μου τόσο από την ποιότητα όσο και από τη διάρκειά της. Αισθάνομαι ένα προϊόν προς εκμετάλλευση για να πλουτίζει μια ολόκληρη βιομηχανία και ένα ολόκληρο σύστημα. Και όχι αυτό δεν είναι κατάθλιψη. Όχι σε τέτοια θέση δεν είχα βρεθεί πριν την επαφή μου με το ψυχιατρικό κατεστημένο. Μέχρι τότε ένιωθα ότι έχω αξιοπρέπεια. Είχα όνειρα είχα ελπίδες είχα πυγμή και ήμουν περήφανη για το χαρακτήρα μου. Ο λόγος που έχω κρατήσει λίγη από την αξιοπρέπειά μου και που έχω μια μικρή θέληση για ζωή είναι ότι κατάφερα νωρίς να καταλάβω ένα πράγμα. Ότι για να μπορέσω να επιβιώσω πλέον πρέπει να έχω πολιτική . Πρέπει να παίξω το παιχνίδι στο οποίο με έβαλαν να κάνω το πιόνι. Πρέπει να κρύβω ότι έχω ακόμα σθένος και να το εκδηλώνω μόνο υπό προϋποθέσεις.

Και ξέρω ότι είναι μεγάλο ρίσκο που ανοίγομαι και μιλάω αυτή τη στιγμή δημόσια αλλά αφενός ξέρω ότι έχω κοντά μου και κάποιους συμμάχους αφετέρου δεν έχω πολλά να χάσω πλέον. Δεν ευελπιστώ από πιόνι να γίνω βασίλισσα . Έχω μια ελπίδα όμως να βάλω ένα μικρό λιθαράκι στην καλύτερη αντιμετώπιση του ψυχικά πάσχοντος. Δεν ακούγεται μεγάλη προσδοκία αλλά για μένα που έχω χάσει σχεδόν τα πάντα , που έχω χάσει δικούς μου ανθρώπους από αυτοκτονία όντας σε θεραπευτική αγωγή που έχω δει ανθρώπινες ζωές να καταστρέφονται μέσα σε ψυχιατρεία και ιδρύματα αυτό είναι μεγάλος στόχος.

Σας ευχαριστώ.

Kατερίνα Χατζή*

*Το κείμενο της ομιλίας αυτής διαβάστηκε για πρώτη φορά στην σχετική εκδήλωση της " Πρωτοβουλίας 'Ψ' " για το νομοσχέδιο που ετοιμάζεται για την "ακούσια θεραπεία στην κοινότητα", την Παρασκευή, 9 Μαρτίου 2018, στην αίθουσα του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων.