Επικίνδυνος ποιος/α και για ποιον/α?

Όλο και πιο συχνά σε πρωτοσέλιδα στις εφημερίδες, στα κεντρικά δελτία των ειδήσεων, στον πολιτικό και δικαστικό λόγο αρθρώνεται η λέξη ‘επικινδυνότητα’ και τα παράγωγα της. Την τελευταία διετία έχει επανέλθει πιο ηχηρά από ποτέ ένας λόγος που φαίνεται να στοχοποιεί ως εν δυνάμει επικίνδυνες διάφορες κοινωνικές ομάδες με το πρόσχημα ότι αποτελούν ‘δημόσιο κίνδυνο’. Ειδικότερα στο χώρο της ψυχικής υγείας έχει αναζωπυρωθεί μια συζήτηση που στοχεύει στο να επαναφέρει το ζήτημα του επικίνδυνου ‘ψυχασθενή’ ταυτοποιώντας ανθρώπους που φέρουν συγκεκριμένες διαγνώσεις ως ‘εν δυνάμει επικίνδυνους’. Με φόντο την κατάρρευση κάθε ίχνους κοινωνικής πρόνοιας και φροντίδας, παράλληλα με μια διαρκώς επιδεινούμενη εξαθλίωση των ζωών μας και απαξίωση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας οικοδομείται ένα κράτος ασφάλειας. Όμως είναι πλέον γνωστό ότι στο νεοφιλελευθερισμό η ασφάλεια εξαγοράζεται με τη στέρηση της ελευθερίας μας και το προσφερόμενο από τους κρατικούς θεσμούς αίσθημα ασφάλειας εξαργυρώνεται με περιορισμό, εγκλεισμό και κοινωνικό αποκλεισμό.

Ως πρωτοβουλία θέσαμε εξαρχής μια προοπτική συνάντησης των κοινωνικών κινημάτων και ορίσαμε ως κοινό τόπο την ψυχική υγεία. Πέρα από το γεγονός ότι πολλοί και πολλές από εμάς έχουμε άμεσα ή έμμεσα εμπλακεί με σχετικούς θεσμούς, πιστεύουμε ότι η υγεία και ειδικότερα η ψυχική μας υγεία δεν αφορά, ή τουλάχιστον δεν αφορά μόνο, τις γνώσεις κάποιου εξειδικευμένου επαγγελματία αλλά αποτελεί ένα μείζον κοινωνικό και πολιτικό ζήτημα. Σήμερα η ‘επικινδυνότητα’ ως έννοια και ως πλέγμα θεσμικών πρακτικών όχι μόνο δεν ‘εξασθενεί’ ως προς την τρέχουσα κοινωνική της σημασία και εφαρμογή, αλλά αντίθετα, παρ όλη τη συσσωρευμένη γνώση για τον πολύπλοκο, σφαιρικό της χαρακτήρα και τη σχεσιακή / κοινωνική της διάσταση τείνει να αντιμετωπίζεται ως σύμφυτη ιδιότητα του υποκειμένου (‘επικίνδυνοι άνθρωποι’, ‘επικίνδυνες ομάδες’) και μάλιστα, βιολογικά προσδιορισμένη. Για τη διαχείρισή της συζητιέται η ίδρυση ενός ειδικού ψυχιατρείου (δικαστικού ψυχιατρείου) ή σε άλλες περιπτώσεις η θέσπιση της υποχρεωτικής κατ’ οίκον νοσηλείας για ‘ασθενείς’ για τους  οποίους η ‘επικινδυνότητα’ τους  αξιολογείται αυξημένη. Όμως καθώς σήμερα τα όρια ανάμεσα στον κοινωνικό αποκλεισμό και τον εγκλεισμό είναι πολύ λεπτά, όσο περισσότερο βαθαίνει ο αποκλεισμός, τόσο περισσότερο τα αποκλεισμένα άτομα κινδυνεύουν να καταλήγουν πιο συχνά (ή εκ νέου) στον εγκλεισμό.

Σήμερα, που πολλοί πανηγυρίζουν για το κλείσιμο των ψυχιατρείων, η αναζήτηση των σχεσιακών εκείνων διεργασιών που ενδέχεται να παράγουν έναν κίνδυνο τείνουν να αποσιωπούνται ενώ τα όρια του ψυχιατρικού ασύλου επεκτείνονται επικίνδυνα μέσα στην κοινότητα και γίνονται λιγότερο ευδιάκριτα. Γιατί σε αυτό ακριβώς το θόλωμα των ορίων ίσως να κρύβεται ένας από τους πολλούς κινδύνους της κυρίαρχης αφήγησης για την υγεία μας και την ασφάλειά μας. Προφανώς οι κίνδυνοι είναι πολλοί περισσότεροι, όπως και οι φόβοι που μας προκαλούν.  Οι οροθετικές γυναίκες τον Απρίλιο του 2012 παραμονές των εκλογών το ζήσανε και το ζούνε καθημερινά, το ίδιο και οι πρόσφυγες στα κέντρα κράτησης. Στην ίδια λογική ευθυγραμμίζεται, κατά την άποψή μας, και η θέσπιση φυλακών τύπου γ, για τους κρατούμενους ‘ειδικής κατηγορίας και εξέχουσας επικινδυνότητας’, όπου οι κρατούμενοι θα βιώνουν μια φυλακή μέσα στη φυλακή.

Με αυτά κατά νου διοργανώνουμε αρχές Φεβρουαρίου δημόσια εκδήλωση με θέμα την ‘επικινδυνότητα’. Οι ακριβείς άξονες της συζήτησης, η ημερομηνία και ο τόπος της εκδήλωσης θα οριστούν στην επόμενη συνάντηση της πρωτοβουλίας που θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 10 Ιανουαρίου 2015 στις 12:00, στον ξενώνα Σεμέλη, Φερρών 38, κοντά στην πλατεία Βικτώριας. Σας καλούμε να συμμετάσχετε στη συζήτηση για την προετοιμασία της εκδήλωσης είτε προσωπικά είτε συλλογικά, να συνεισφέρετε ιδέες και προτάσεις για παρουσιάσεις. Αναμένουμε τα σχόλια και ανατροφοδότηση από εσάς.

Θα ακολουθήσει και επόμενο αναλυτικότερο ενημερωτικό κείμενο.