Εισηγήσεις της εκδήλωσης "ΛΕΡΟΣ, 25 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ"

ΛΕΡΟΣ - Από το ξεπέρασμα του ψυχιατρικού εγκλεισμού στην ίδρυση νέου στρατοπέδου συγκέντρωσης για πρόσφυγες και μετανάστες

ΛΕΡΟΣ, 25 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ

Σάββατο, 13 Φεβρουαρίου 2016, 10 πμ, στην αίθουσα του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων (ΣΕΛ), Ερμού 134, Θησείο.

Εισηγήσεις της εκδήλωσης

Κουτσανέλλου Δώρα:"Πως η κεντρική και η τοπική εξουσία ακυρώνουν τη δουλειά των αλληλέγγυων με τη δημουργία hotspot στη Λέρο"

Ελισάβετ Αντάπαση : "Αυτοοργάνωση και αλληλεγγύη : ένα κοινωνικό πείραμα στη Νοταρά 26"

Ευθυμίου Γιώργος:Η εμπειρία της παρέμβασης της εθελοντικής ομάδας φοιτητών του τμήματος Ψυχολογίας του ΑΠΘ, τον Ιούλιο 1999 και 2000, στο ΚΘ Λέρου

"ΠΩΣ Η ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΚΑΙ Η ΤΟΠΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ ΑΚΥΡΩΝΟΥΝ ΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ ΤΩΝ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ HOTSPOT / ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟΥ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΣΤΗ ΛΕΡΟ"

Για τις 14.2.2016 εξαγγέλθηκαν τα εγκαίνια για ένα ακόμη στρατόπεδο συγκέντρωσης / hotspot στη Λέρο και το “ένα ακόμη”, ειδικά στην περίπτωση της Λέρου, δεν έχει απλώς ποσοτικό χαρακτήρα αλλά φέρει και το βαρύ ειδικό ιστορικό φορτίο του συγκεκριμένου χώρου που επιλέχθηκε (πρώην ιταλική αεροναυτική βάση των Λεπίδων) ο οποίος χρησιμοποιήθηκε, διαχρονικά, ως ένας ιδανικός «χώρος εξαίρεσης».*

Αν και διαφαίνονταν ήδη από το καλοκαίρι το αδιέξοδο διαχείρισης των πολύ αυξημένων προσφυγικών πληθυσμών και σχεδιάζονταν το σταδιακό σφράγισμα των συνόρων προς την Β. Ευρώπη, κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί, τον περασμένο Ιούνιο (2015) όταν έγινε στη Λέρο η πρώτη συνάντηση “Λέρος 25 χρόνια μετά”, τι ακριβώς θα επακολουθούσε τους επόμενους μήνες στη Λέρο και συγκεκριμένα στο χώρο μπροστά από το εμβληματικό 11ο περίπτερο του Ψυχιατρείου στα Λέπιδα.

Το 2015 πέρασαν, μόνο από τη Λέρο, 40.000 πρόσφυγες ενώ το 2014 ο αντίστοιχος αριθμός ήταν 3.000!
Και ενώ, μέχρι πριν από μερικούς μήνες, μπορούσε ακόμη να μιλάει κανείς για κάποια “περάσματα” τώρα με τα διαδοχικά κλεισίματα όλων των συνόρων ακόμη και με διπλούς φράχτες, μιλάμε για “ανθρώπινες παγίδες” σε στεριά και θάλασσα την ίδια στιγμή που όλο και περισσότεροι απελπισμένοι αψηφούν όλους τους κινδύνους για να διαφύγουν προς την Β. Ευρώπη. 409 είναι οι επίσημα καταγεγραμμένοι θάνατοι τις πρώτες 6 εβδομάδες του 2016 στην Μεσόγειο από τους οποίους οι 319 στο Αιγαίο! (69 πέρυσι το αντίστοιχο χρονικό διάστημα). 10.000 εξαφανισμένα προσφυγόπουλα, πιθανώς θύματα trafficking, παραδέχεται η Europol. Στην πραγματικότητα οι αγνοούμενοι και οι πνιγμένοι είναι πολύ παραπάνω.
Και ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαφημίζει δήθεν δίκαια συστήματα “κλειδαριθμικής αναλογικής κατανομής” για την «διαδικασία μετεγκατάστασης», στην πράξη, η μία μετά την άλλη οι χώρες της Ε.Ε. κλείνουν τα σύνορά τους και θεσπίζουν ταυτόχρονα κριτήρια με ποσοστά “προσφυγικότητας” ή ακόμη και “ορισμένου χρόνου χορήγηση ασύλου” σαν να επρόκειτο να εκλείψουν τα αίτια της προσφυγιάς. Παραβιάζοντας έτσι με αυθαίρετους κανονισμούς και νόμους το δικαίωμα παροχής διεθνούς προστασίας και το δικαίωμα για ελεύθερη μετακίνηση και πρόσβαση στις χώρες της Ε.Ε. σε όλο και περισσότερους ανθρώπους. Η μόνη πολιτική για τους πρόσφυγες που πραγματικά εφαρμόζεται είναι οι φράχτες, τα κέντρα κράτησης, οι βίαιες απελάσεις και επαναπροωθήσεις, οι κατασχέσεις περιουσιακών στοιχείων ακόμη και η επιβολή οικονομικών κυρώσεων αν όχι, κατευθείαν, πρόκληση πνιγμών, σύγχρονα σκλαβοπάζαρα και στρατόπεδα εξόντωσης.

Είναι μόλις 3 χρόνια πριν που το πρώτο ναυάγιο στο Φαρμακονήσι προκάλεσε σοκ στην κοινή γνώμη και έφερε στην επιφάνεια τις εκτεταμένες πρακτικές των παράνομων απωθήσεων του Λιμενικού.
Τότε, διεθνείς οργανώσεις όπως η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ και η Διεθνής Αμνηστία (που σήμερα σιωπούν) έσπευσαν με ανακοινώσεις να καταγγείλουν τις πρακτικές των παράνομων απωθήσεων και να ζητήσουν άμεση διερεύνηση των συνθηκών κάτω από τις οποίες προκλήθηκε το ναυάγιο. Σήμερα τέτοια ναυάγια και θάνατοι είναι σχεδόν καθημερινοί και όχι μόνο δεν αποτελούν πια αντικείμενα διερεύνησης αλλά είναι κανόνας και στο άμεσο μέλλον θα έχουν και την μορφή “στρατιωτικής επιχείρησης” με την συμμετοχή των ΝΑΤΟΪΚΩΝ δυνάμεων.

[Πληροφοριακά: Το Φαρμακονήσι αποτελεί έναν από τους πλησιέστερους στις ακτές της Τουρκίας προορισμούς προσφύγων· απέχει από την Λέρο περίπου 3 ώρες. Δεν κατοικείται αλλά έχει μόνιμα στρατιωτικό φυλάκιο με 25 στρατιώτες. Οι πρόσφυγες, μετά την άφιξή τους εκεί, συλλαμβάνονται από το Λιμεναρχείο και μεταφέρονται στη Λέρο όπου γίνεται η πρώτη καταγραφή. Η Λέρος, το Φαρμακονήσι και το Αγαθονήσι (που διοικητικά ανήκουν ή εξυπηρετούνται από τις κρατικές δομές της Λέρου) ήδη από το 2001 (πόλεμος στο Αφγανιστάν) και το 2003 (πόλεμος στο Ιράκ) αποτελούσαν πέρασμα κυρίως προσφύγων και ενώ τότε οι αριθμοί ήταν καταφανώς μικρότεροι η αντιμετώπισή τους με παράνομες επαναπροωθήσεις, κρατήσεις και απελάσεις και η κρατική αυθαιρεσία εις βάρος τους ήταν ανάλογη με τη σημερινή. Από τότε μπορούμε να θυμηθούμε ότι για πρώτη φορά τέθηκε θέμα λειτουργίας Κέντρου Πρώτης Υποδοχής στο Ψυχιατρείο στην Λέρο, αν και με διαφορετικούς όρους σε σχέση με τώρα. ]

Το 2015 η Λέρος αντιμετώπισε ένα πρωτοφανές αριθμητικά προσφυγικό κύμα και αν και το πρόβλημα έλλειψης στοιχειωδώς αξιοπρεπών χώρων υποδοχής υπήρχε πάντα η κατάσταση κυρίως από το καλοκαίρι και μετά έγινε ακραία. Υπήρξαν φορές που οι αφίξεις έφταναν και τις 500 σε μία μέρα και στον πρόχειρο καταυλισμό δίπλα στο Λιμεναρχείο στοιβάζονταν 1.000 άτομα.

Εκατοντάδες εξαθλιωμένοι άνθρωποι, μετά από την υποχρεωτική παραμονή τους στο Φαρμακονήσι από 1 έως 3 μέρες, χωρίς φαγητό και νερό κάτω από ένα πρόχειρο στέγαστρο. Υπήρξαν μέρες που η κατάσταση εκεί περιγράφεται ότι ήταν τόσο δύσκολη που οι στρατιώτες αρνήθηκαν να βγουν από το φυλάκιο για να παράσχουν οποιαδήποτε βοήθεια. Σε αρκετές περιπτώσεις υπήρξαν διασταυρωμένες καταγγελίες ότι, στο διάστημα αυτό της αναμονής εκεί, οι πρόσφυγες δέχτηκαν επιθέσεις από κουκουλοφόρους που έκαναν έφοδο στο νησί με ταχύπλοα, χτυπούσαν, λεηλατούσαν και έφευγαν.

Όπως συνέβη και στα άλλα νησιά που υποδέχονται μεγάλους αριθμούς προσφύγων, έτσι και στη Λέρο, στην υποδοχή εμπλέκονται εκτός από τους θεσμούς του κράτους ή της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Αστυνομία, Λιμενικό σώμα, Frontex, Δήμος, Υπηρεσία Πρώτης Υποδοχής), Διεθνείς Οργανισμοί (Ύπατη αρμοστεία του ΟΗΕ, Ερυθρός Σταυρός), ΜΚΟ (Γιατροί Χωρίς Σύνορα κ.λπ.) και μεμονωμένοι εθελοντές ή αλληλέγγυοι που δεν εντάσσονται σε κάποιες από αυτές τις οργανώσεις. Μέσα σε αυτό το κλίμα αναπτύχθηκαν (παράλληλα με τις οργανώσεις ανθρωπιστικής βοήθειας) και άτυπα δίκτυα αλληλεγγύης που δρουν σε αντιδιαστολή με την σκληρή μεταχείριση που επιφυλάσσουν στους πρόσφυγες τα τοπικά και εθνικά κέντρα εξουσίας.
Ένα τέτοιο άτυπο Δίκτυο το οποίο μέχρι πρότινος δεν είχε καμία νομική μορφή είναι και το Δίκτυο Αλληλεγγύης Λέρου. Ένα τοπικό δίκτυο αλληλεγγύης (οργανωμένο από τα κάτω) που αρχικά στο επίκεντρό του ήταν η παροχή βασικής υποστήριξης και συμβουλευτικής, νομικής φύσης κυρίως, σε πρόσφυγες και μετανάστες αλλά σταδιακά επεκτάθηκε παράλληλα με την διογκούμενη οικονομική κρίση. Όλο και περισσότεροι ντόπιοι αλλά και παλιότεροι μετανάστες, μόνιμοι κάτοικοι πια, της Λέρου, από κοινού, κατάφεραν τόσο να αλληλοϋποστηριχθούν, υλικά και κοινωνικά, σε δύσκολες συνθήκες, όσο και να προσφέρουν βοήθεια στον προσφυγικό καταυλισμό.
Το Δίκτυο, τον τελευταίο χρόνο, πλαισιώθηκε και από δεκάδες εθελοντές από όλο τον κόσμο οι οποίοι δεν εντάσσονταν σε κάποια από τα επίσημα δίκτυα ΜΚΟ ανθρωπιστικής βοήθειας. Καθώς οι ανάγκες που έπρεπε να απαντηθούν αυξάνονταν με γεωμετρική πρόοδο η εμπλοκή του Δικτύου στην υποδοχή των προσφύγων και η δραστηριοποίησή του ξεπέρασε τις όποιες προβλέψεις. Εκτός από τους αλληλέγγυους που αφιέρωσαν και αφιερώνουν χρόνο σε καθημερινή βάση, δεκάδες άλλοι από την Λέρο συμμετέχουν σε λιγότερο τακτική βάση και εκατοντάδες από όλη την Ελλάδα και τον κόσμο ανταποκρίνονται στα καλέσματα για κάθε είδους υλική υποστήριξη ή προσφέρουν την υποστήριξή τους με όποιο τρόπο ο καθένας μπορεί.

Κομβικό ζήτημα που και καθόρισε και καθορίστηκε από τις εξελίξεις (καθώς χρησιμοποιήθηκε ως αφορμή για την επιβολή του hotspot) ήταν το ζήτημα της προσωρινής στέγασης των προσφύγων που σε κάποιες περιπτώσεις ξεπερνούσαν τους 1.500 κυρίως το δεύτερο εξάμηνο του 2015. H μόνη πρόταση που υπήρξε από τους εμπλεκόμενους θεσμούς και τον Δήμο Λέρου ήταν η, με κάθε τρόπο, απομάκρυνση των προσφύγων από τον οικισμό του Λακκιού και η εγκατάστασή τους στα Λέπιδα, ελεγχόμενοι και μακριά από την κοινή θέα. Σε τελείως διαφορετική κατεύθυνση το Δίκτυο Αλληλεγγύης Λέρου πρότεινε και υποστήριξε την δημιουργία ενός πολυεπίπεδου δικτύου ανοιχτής φιλοξενίας μέσα στον οικισμό, κοντά στο νοσοκομείο, στο λιμάνι και στην αγορά του Λακκιού ώστε οι πρόσφυγες να έχουν άμεση πρόσβαση, ελεύθερα, σε όλες τις υπηρεσίες και την τοπική αγορά. Πρόσβαση που είναι ζωτικής σημασίας για την προσωρινή και άμεση ανακούφιση από την ταλαιπωρία του ταξιδιού και για μια όσο το δυνατόν ομαλότερη διαμονή μέχρι να οργανώσουν την συνέχεια του ταξιδιού τους. Αυτό ήταν εξάλλου και το αίτημα των ίδιων που για όποιον στοιχειωδώς έχει εμπλακεί στην υποδοχή τους, έχει αφουγκραστεί τις ανάγκες τους και έχει προσπαθήσει να απαντήσει σε αυτές, είναι πολύ εύκολο να το κατανοήσει. Έτσι αρχικά, στα μέσα του καλοκαιριού, και παρά τις αντιδράσεις της Δημοτικής αρχής, δημιουργήθηκε μία πρώτη δομή φιλοξενίας για παιδιά και μητέρες (η βίλλα «Άρτεμις») που μπορεί να φιλοξενήσει μέχρι 40 άτομα περίπου και την διαχειρίζονται αλληλέγγυοι.
Σχεδόν ταυτόχρονα μέσα στο καλοκαίρι υποστηρίχθηκε από το Δίκτυο η ανακαίνιση του ενός κτιρίου του ΠΙΚΠΑ που θα μπορούσε να φιλοξενήσει προσωρινά μέχρι και 500 άτομα.
Την πρόταση αυτή υιοθέτησε επίσημα, μετά από πολλές προσπάθειες, η Υπηρεσία Πρώτης Υποδοχής χωρίς, όμως, να μπορεί να υποστηρίξει την ανακαίνιση του κτιρίου. Έτσι το Δίκτυο κατόρθωσε κινητοποιώντας ένα πρωτοφανές για τα δεδομένα της Λέρου κύμα υποστήριξης να συγκεντρώσει όσα χρήματα χρειάζονταν για την ανακαίνισή του και να εξασφαλίσει και τον εξοπλισμό για την λειτουργία του.

Το ΠΙΚΠΑ, ακριβώς επειδή αποτελεί εναλλακτική πρόταση στον εγκλεισμό και τον στρατοπεδισμό των προσφύγων, από την πρώτη στιγμή έως και τώρα πολεμήθηκε με κάθε τρόπο από την παράταξη της πλειοψηφίας του Δήμο Λέρου και από τοπικούς παράγοντες. Ο ίδιος ο Δήμαρχος, προσωπικά, και δημοτικοί σύμβουλοι πρωτοστάτησαν σε κινητοποιήσεις και απείλησαν με αποχή από τις περασμένες εκλογές αλλά και με διώξεις οποιουδήποτε τολμήσει να μπει στο κτίριο παρόλο που η χρήση του κτιρίου είχε παραχωρηθεί επισήμως στην Υπηρεσία πρώτης Υποδοχής. Το Δίκτυο και οι εκατοντάδες αλληλέγγυοι που στήριξαν την ανακαίνιση και λειτουργία του ΠΙΚΠΑ υπερπήδησαν στην κυριολεξία τους φράχτες που ο Δήμος ύψωσε για να εμποδίσει την λειτουργία του. Λίγες μέρες μετά την Πρωτοχρονιά, αρχικά το ισόγειο, άνοιξε για να υποδεχτεί τις πρώτες οικογένειες. Μέχρι τώρα έχουν φιλοξενηθεί διαδοχικά περίπου 1.500 άτομα και σε λίγο θα είναι έτοιμος και ο 1ος όροφος. Παρόλα αυτά, αυτήν τη στιγμή, που το hot spot θα λειτουργήσει, το ΠΙΚΠΑ, ενάμιση μήνα μόνο μετά την λειτουργία του και αφού έχει γίνει ανακαίνιση πολλών δεκάδων χιλιάδων ευρώ, κινδυνεύει να κλείσει. Ο Υπουργός άμυνας Π. Καμμένος ανακοίνωσε και διαβεβαίωσε τον Δήμαρχο, δημοσίως, ότι “μετά τα εγκαίνια του hotspot δεν θα λειτουργεί καμία άλλη δομή φιλοξενίας” και όλοι θα συγκεντρώνονται υποχρεωτικά στα Λέπιδα σε περιφραγμένο χώρο. Tα σκάφη του Λιμενικού και της Frontex θα αποβιβάζουν τους «διασωθέντες» κατευθείαν στα Λέπιδα και θα παραμένουν σε καθεστώς κράτησης μέχρι την «συντεταγμένη αποχώρησή» τους ώστε να μην έρχονται καθόλου σε επαφή, όσο διάστημα θα είναι στη Λέρο, με το λιμάνι και τον οικισμό του Λακκιού που απέχει μόλις 2 χιλιόμετρα.
Από την πρώτη στιγμή το Δημοτικό συμβούλιο υποστήριξε και πρότεινε την δημιουργία καταυλισμού μέσα στα Λέπιδα, μακριά από τον οικισμό, ώστε «να μην χαλάει η εικόνα του νησιού». Υπήρξαν ακόμη πιο ακραίες προτάσεις όπως η κατασκευή κέντρου υποδοχής στο Φαρμακονήσι. Πρόταση που έγινε από επιχειρηματίες του τουρισμού και δημοτικούς συμβούλους ή ακόμη και η πρόταση για ανακαίνιση των παλιών Ιταλικών κτιρίων των Λεπίδων, από τους ίδιους τους πρόσφυγες, ως εκπαίδευση μέχρι την χορήγηση Ασύλου σε χώρες της Β. Ευρώπης. Πρόταση που έγινε από Ολλανδό επιχειρηματία, στον τομέα των κατασκευών και της πράσινης ανάπτυξης, προς τον Δήμο και την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ και που σκόνταψε, προσωρινά, στη δυσκολία εκταμίευσης συγκεκριμένων κονδυλίων της Ε.Ε. για την διαχείριση του προσφυγικού, στα οποία στόχευε και που απευθύνονται, προς το παρόν, μόνο σε τρίτες χώρες εκτός της Ε.Ε.
Όσο ακραίες κι αν ακούγονται αυτές οι προοπτικές δεν μπορεί κανείς να τις αποκλείσει για το μέλλον καθώς τέτοιου χαρακτήρα πολιτικές εφαρμόζονται ευρέως σε άλλες χώρες. Εξάλλου ποιος μπορεί να αποκλείσει οποιοδήποτε ενδεχόμενο όταν την στιγμή που μιλάμε ΝΑΤΟΪΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ περιπολούν στο Αιγαίο με σκοπό να κλείσουν και τα τελευταία θαλάσσια περάσματα και να σφραγίσουν στον πάτο της θάλασσας κάθε ελπίδα για διαφυγή.

Στα hotspots θα εφαρμόζεται η «πρωτοτυπία» ότι οι “φιλοξενούμενοι” θα είναι υπό κράτηση μέχρι και για 25 μέρες (αν και όλοι ξέρουμε πόσο ελαστικό θα μπορεί να είναι αυτό το «μέχρι και»), την ευθύνη για την λειτουργία τους θα την έχουν από κοινού, Αστυνομία, Στρατός, Λιμενικό Σώμα, Frontex και Δήμος. (Θα αποτελούν την «dream team της Λέρου» όπως την αποκάλεσε ο Π.Καμμένος). Θα μπορεί να λειτουργεί ειδικός χώρος κράτησης όταν κρίνεται ότι υπάρχει επικινδυνότητα (από ποιόν άραγε και με ποιά κριτήρια θα κρίνεται κάτι τέτοιο;). Ακόμη, όλες οι εθελοντικές οργανώσεις και οι αλληλέγγυοι θα είναι αυστηρά καταγεγραμμένοι και θα ακολουθούν τους κανόνες και τις οδηγίες του στρατοπέδου και του Διοικητή του που, προς το παρόν, θα είναι στρατιωτικός. Συστατικό στοιχείο της ίδρυσης και λειτουργίας των hotspots είναι η «καταγραφή και ταυτοποίηση» αυτών που ορίζονται ως «πρόσφυγες», που θα μπορούν να συνεχίζουν το ταξίδι τους προς βορά (όσο ακόμα τα σύνορα είναι ανοιχτά) και αυτών που θα ορίζονται ως «μετανάστες», οι οποίοι θα κρατούνται προς επαναπροώθηση στη χώρα προέλευσης. Αρα, από τη σύστασή τους, όπως κι αν τα σερβίρει ο Γ. Μουζάλας και η κυβέρνηση Σύριζα-Ανελ, τα hotspots θα είναι κέντρα κράτησης/στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπου οι μετανάστες, όλο και περισσότεροι σε αριθμό, θα κρατούνται επ’ αόριστον, μέχρις ότου βρεθεί τρόπος για την αναγκαστική επαναπροώθησή τους. Πράγμα που σημαίνει ότι η κατ’ ανώτατο όριο παραμονή, που επισήμως διακηρύχθηκε, των 25 ημερών στα hotspots, θα μπορεί να διαρκέσει, ως κράτηση/εγκλεισμός, για μήνες και χρόνια.

Το στρατόπεδο συγκέντρωσης που αύριο θα λειτουργήσει στη Λέρο σε καμία περίπτωση δεν είναι «χώρος φιλοξενίας» ούτε αποτελεί παράδειγμα «αποδοχής και πολιτισμού» του «καλού Δήμου» της Λέρου όπως επιχειρείται να πλασαριστεί προς την κοινή γνώμη σε αντιδιαστολή με τον «κακό Δήμο» της Κω. Τόσο στη Λέρο, όσο και στην Κω, είναι οι πιο αντιδραστικές πολιτικές και οι πιο αντιδραστικές θέσεις που προκρίθηκαν και που καθόρισαν τις εξελίξεις (αν και εκπορεύονται από διαφορετικές, τοπικά, αφετηρίες και καλλιεργούνται σε διαφορετικές, τοπικά, συνθήκες).
Στην περίπτωση του Δήμου Λέρου, κατά την λήψη αποφάσεων, κυριάρχησαν από τη μια η επιδίωξη ανάταξης της νεκρής τοπικής οικονομίας, βασισμένης παραδοσιακά στο ιδρυματικό μοντέλου ανάπτυξης, μέσα από την αναβίωση των στρατοπέδων συγκέντρωσης και από την άλλη η αυστηρά ελεγχόμενη “Μέσα από την Πύλη” διαχείριση των προσφυγικών πληθυσμών με τρόπο που «δεν θα ζημιώνουν την τουριστική βιτρίνα του νησιού» ενώ παράλληλα θα μπορούν να λειτουργούν άθικτα τα δίκτυα της μαύρης προσφυγικής οικονομίας.
Στον τηλεοπτικό αέρα με πρωταγωνιστή τον Π. Καμμένο συμφωνήθηκαν και τα αντισταθμιστικά οφέλη (αιτήματα του Δήμου) αν και τελικά είναι αμφίβολο ότι θα ικανοποιηθούν (16 καθαριστές, να αγοραστεί απορριμματοφόρο για τον Δήμο και να αναλάβουν τη σίτιση τοπικές επιχειρήσεις).
Είναι φυσικό που ο Υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής (Γ. Μουζάλας), ήδη από την πρώτη του επίσκεψη στη Λέρο το καλοκαίρι, έφυγε απολύτως ικανοποιημένος αφού «πάτησε» σε δοκιμασμένες λύσεις. Στρατόπεδο, Παιδούπολη, εξορία, ψυχιατρικό άσυλο, hotspot…
Είναι η πρώτη φορά, μετά τις διαδοχικές επισκέψεις το 1948-49 του βασιλικού ζεύγους Παύλου-Φρειδερίκης -με τους διοικητές, τότε, των στρατοπέδων Μακρονησίου και Λάρισας-, που την Λέρο την επισκέφθηκαν τόσοι κυβερνητικοί παράγοντες, υπουργοί, αξιωματούχοι της Ε.Ε., στρατηγοί, υποστράτηγοι κ.λπ., ακόμη και ο ίδιος ο πρωθυπουργός, μέσα σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα.

Mία «Αμυγδαλέζα με ανθρώπινες συνθήκες» χαρακτήρισε, το καλοκαίρι, ο Δήμαρχος Λέρου, σε τηλεοπτική εκπομπή, το «όραμά» του για την «αξιοποίηση» του στρατοπέδου των Λεπίδων και το όραμά του συναντήθηκε στη Λέρο με το «όραμα» των «ανθρωπιστικών» στρατοπέδων συγκέντρωσης, των φραχτών και των βίαιων απωθήσεων της Ε.Ε.

Δώρα Kουτσανέλου

[ψυχολόγος και μέλος του Δ.Σ. 

του σωματείου εργαζομένων Δρομοκαϊτείου]

* Παιδούπολη / στρατόπεδο συγκέντρωσης παιδιών – «Βασιλικαί Τεχνικαί Σχολαί Λέρου» 1949-1964, «Αποικία ψυχασθενών Λέρου» / Κρατικό Θεραπευτήριο Λέρου 1957-2000, Στρατόπεδο εξόριστων πολιτικών κρατουμένων 1967-1974 )

Η εμπειρία της παρέμβασης της εθελοντικής ομάδας φοιτητών του τμήματος Ψυχολογίας του ΑΠΘ, τον Ιούλιο 1999 και 2000, στο ΚΘ Λέρου

Ως φοιτητές προερχόμασταν από ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα (φορτωμένοι με τόνους θεωρίας νιώθοντας κουρασμένοι εξαιτίας αυτού και απομονωμένοι από την πράξη - η διασύνδεση του πανεπιστημίου με την κοινωνία, (και όχι με την αγορά εργασίας η οποία χειραγωγεί την γνώση από τους νόμους του κέρδους ), είναι ένα σημαντικό κεφάλαιο που ξεπερνάει τους σκοπούς αυτής της παρουσίασης.

Κατά κάποιο τρόπο λοιπόν κάποιοι απομονωμένοι συναντήθηκαν με κάποιους άλλους απομονωμένους στο ψυχιατρείο της Λέρου, αυτό μπορεί να ακούγεται ύβρις στο να συγκρίνω τους φοιτητές ενός τμήματος ψυχολογίας με χρόνια έγκλειστους ανθρώπους σε ψυχιατρικό ίδρυμα και στην πραγματικότητα είναι, αλλά είναι καθαρό στο μυαλό μου ότι κανένα ίδρυμα δεν θα ανεχόταν η κοινωνία να λειτουργεί με όλες τις κακοποιητικές συνθήκες που είναι σύμφυτες με αυτό αν και η ίδια δεν λειτουργούσε με ιδρυματικούς όρους είτε στους χώρους εκπαίδευσης είτε στους χώρους εργασίας είτε στους κόλπους της οικογένειας κ.τ.λ. και λέγοντας ιδρυματικούς όρους εννοώ οποιοδήποτε κανονιστικό περιβάλλον στερεί από τους ανθρώπους την δυνατότητα να πράττουν και να δρουν ελεύθερα. Όπως βλέπετε η τάση να θεωρητικολογώ ως κατάλοιπο της σχολής δεν μου έχει φύγει…

Στο ψυχιατρείο της Λέρου αφού πρώτα ενημερωθήκαμε για της ιστορικές συνθήκες και τον τότε τρόπο οργάνωσης του ψυχιατρείου μετά τις πρώτες παρεμβάσεις από τον Διευθυντή Ψυχίατρο Λουκά Γιάννη που είχε την ευθύνη του συντονισμού της δουλειάς την περίοδο που είμασταν εκεί, χωριστήκαμε σε ομάδες όπου το πρωί δουλεύαμε μέσα στο ψυχιατρείο και το απόγευμα στα διαμερίσματα που είχαν δημιουργηθεί σε διάφορα σημεία του νησιού την περίοδο της επανένταξης.

Η όποια αγωνία, φόβοι, προκαταλήψεις ή ότι άλλες σκέψεις είχαμε ως προς το άγνωστο της εμπειρίας ,από την επαφή μας με τους ανθρώπους που ζούσαν εντός και εκτός ψυχιατρείου, πιστεύω ότι εξαλείφθηκαν και αντικαταστάθηκαν από μία διάθεση για επικοινωνία από την πρώτη κι όλας ώρα συνάντησης.

Δεν μας απασχόλησε τι διαγνώσεις είχαν, ούτε νεκρές πληροφορίες καταγεγραμμένες στους φακέλους τους. Αυτό που μας ενδιέφερε ήταν να μοιραστούμε το παρόν μαζί τους και η προσωπική ιστορία τους προέκυπτε μόνο στο βαθμό που είχε αξία για τους ίδιους να την μοιραστούν μαζί μας. Πολύ γρήγορα εμπλακήκαμε στην καθημερινή ζωή τους έχοντας στο μυαλό μας ότι αυτό που μπορεί να ονομάζεται θεραπεία δεν μπορεί να είναι έξω από την ίδια την ζωή.

Έτσι για παράδειγμα στο τμήμα όπου ζούσαν άνθρωποι με τύφλωση γιατί υπήρχε και μία τέτοια ομάδα ανθρώπων πέρα από την προσπάθεια να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη τους και να επικοινωνήσουμε μαζί τους αρχίσαμε να βοηθάμε στο τρόπο που σιτίζονταν ή με την ατομική τους φροντίδα όπως το ξύρισμα κ.α. στο βαθμό που υπήρχαν δυσκολίες από τους ίδιους. Αυτό μας βοήθησε στο να κερδίσουμε και την εμπιστοσύνη του προσωπικού αφού δεν είχαμε κάποια ελιτίστικη διάθεση ως προς το τι κάνουν αυτοί και τι κάνουμε εμείς. Από τις πρώτες μέρες φαινόταν η ιδρυματική ρουτίνα να αποτελεί το βασικό εμπόδιο στην δουλειά μας. Μπορεί οι υλικές υποδομές να είχαν βελτιωθεί και να μην υπήρχαν παραδείγματα κακοποίησης αλλά το προσωπικό είχε μία ρουτίνα δουλειάς που ρουφούσε τους πάντες. Διατηρώντας το σεβασμό προς τους ανθρώπους που δούλευαν για χρόνια στο ψυχιατρείο ψάχναμε παράθυρα δημιουργικότητας ώστε να αποκτήσει κάποια ζωή πέρα από τα καθημερινά καθήκοντα σίτισης και υγιεινής . Έτσι προσπαθούσαμε να κάνουμε δραστηριότητες μαζί τους, να επικοινωνήσουμε, να διοργανώσουμε με κάποιες αφορμές γιορτές αλλά το κυριότερο που μας απασχολούσε ήταν όχι να συμβάλουμε σε μία ωραιοποιημένη εικόνα του ψυχιατρείου εντός των τειχών αλλά να βγούμε μαζί τους και να αλληλεπιδράσουμε με την κοινωνία, αφού όμως πρώτα είχαμε φτιάξει μία σχέση εμπιστοσύνης μαζί τους μιας και όσο αναποτελεσματική είναι η ιδρυματική ρουτίνα της καθημερινότητας άλλο τόσο αναποτελεσματικές είναι και οι βεβιασμένες κινήσεις που γίνονται για εντυπωσιασμό και χωρίς την απαιτούμενη προετοιμασία.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα που θυμάμαι ήταν οι έξοδο μας για μπάνιο στη θάλασσα όπου συμμετείχαν άνθρωποι που για χρόνια δεν είχαν πάει και όχι επειδή δεν το επιθυμούσαν.

Στα διαμερίσματα η αυτονομία των ενοίκων ήταν μεγαλύτερη και έτσι πιο εύκολα μπορούσαμε να πάμε για ένα καφέ, ή ένα φαγητό μαζί τους. Έτσι η συμβολή μας ήταν απλά να φέρουμε την ζωντάνια και την φρεσκάδα μας πράγμα που φαινόταν στα χαμόγελα τους όταν μας έβλεπαν (αν και θα πρέπει να ομολογήσω κυρίως στο γυναικείο πληθυσμό της ομάδας αφού ίσως θα ξέρετε τα τμήματα ψυχολογίας γυναικοκρατούνται και κατά συνέπεια και η εθελοντική μας ομάδα ενώ στα διαμερίσματα έμεναν κυρίως άντρες… ) .Μία παρατήρηση που θα πρέπει να κάνω εδώ είναι ότι ενώ η τοπική κοινωνία της Λέρου είχε αποδεχθεί την παρουσία των ανθρώπων που ζούσαν εντός και εκτός ψυχιατρείου στην προοπτική κλεισίματος του και στροφής προς το τουρισμό ως πηγής εσόδου για το νησί υπήρχε μία ατμόσφαιρα αμφιθυμίας (ας την χαρακτηρίσω έτσι ) ως προς την πλήρη αποδοχή τους .

Θα ήθελα επίσης να επισημάνω ότι δεν κάναμε συναντήσεις ώστε να συζητήσουμε για τα «περιστατικά» όπως συνηθίζεται να λέγεται ακόμα και σε δομές που θεωρούν τον εαυτό τους εναλλακτικό. Συζητούσαμε οποιεσδήποτε δυσκολίες ή χαρές μοιραζόμασταν με τους ανθρώπους που έμεναν εκεί και η πράξη από μόνη της μας οδηγούσε να δίνουμε λύσεις που οι ατέρμονες συζητήσεις μπορεί να μην έδιναν ή να δημιουργούσαν και περισσότερα εμπόδια μιας και οι επαγγελματίες ακόμη και αν δεν βρίσκουμε έχουμε την τάση να κατασκευάζουμε εμπόδια μέσα από το θεωρητικό οπλοστάσιο μας. Είναι σημαντικό να αναφέρω ότι αυτό δεν μας έκανε αθεωρητικούς , είχαμε παρακολουθήσει τα μαθήματα του κ.Μπαϊρακτάρη και είχαμε πολύ καλή γνώση της ιστορίας και του τρόπου που ασκείται το κυρίαρχο μοντέλο της ψυχιατρικής. Γνωρίζαμε ότι με τον τρόπο που ασκήθηκε και ασκείται η ψυχιατρική μέσα στα ψυχιατρεία, με την Λέρο στην κορυφή του παγόβουνου, συναντήσαμε ανθρώπους που με διάφορες πολιτικές και αποφάσεις ένα μεγάλο μέρος της ζωής τους και σε κάποιους το μεγαλύτερο είχε κλαπεί. Νιώθοντας και οι ίδιοι μέρος ενός συστήματος που αλλοτριώνει δίναμε έναν αγώνα αυτή η αδικία να αποκατασταθεί αλλά και ένα αγώνα προσωπικό να μην αλλοτριωθούμε εμείς οι ίδιοι. Επίσης θα ήταν λάθος να παραγνωριστεί η διαφορά θεσμικά του βαθμού ευθύνης ενός εθελοντή και ενός επαγγελματία παρά το ότι επί της ουσίας στην πράξη είχαμε πλήρη συνείδηση αυτής. Μία άλλη επισήμανση που θα ήθελα να κάνω είναι ο αποσπασματικός χαρακτήρας της παρέμβασης μας μιας και οι παρεμβάσεις ήταν προγραμματισμένες μόνο για τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο και έτσι χανόταν η συνέχεια σε αυτές. Από όσο μάλιστα γνωρίζω τα τελευταία χρόνια σταμάτησαν και αυτές μιας και δεν ήταν δυνατή ούτε η κάλυψη της διαμονής και διατροφής που είχαμε εμείς τότε.

Αντιπαραβάλλοντας το δικό μας παράδειγμα εκπαίδευσης με άλλα παραδείγματα εκπαίδευσης θα πρέπει να σας μοιραστώ ότι ένιωσα και εγώ ως ένα περίεργο ζώο προς παρατήρηση όταν κάποιο εκπαιδευτικό ίδρυμα, την πρώτη χρονιά που συμμετείχα ως εθελοντής, αφού έκανε μία βόλτα στο ψυχιατρείο εν ήδη μουσείου την επόμενη μέρα διοργάνωσε ημερίδα για τον κοινωνικό αποκλεισμό σε κοντινή ξενοδοχειακή μονάδα.

Κλείνω με την ελπίδα (μιας και είναι της μόδας…) ότι τέτοια παραδείγματα, όπως αυτό που έζησα ως μέλος της ομάδας εθελοντών της Λέρου, δεν θα συνεχίσουν να βρίσκονται στο περιθώριο άσκησης της ψυχιατρικής και της ψυχολογίας ή θα αναφέρονται μόνο σε μορφή διακηρύξεων .

Βιβλιογραφία

1. Basaglia F.Οι θεσμοί της βίας - και άλλα κείμενα. Βιβλιοτεχνία, Αθήνα, 2008
2. Μπαϊρακτάρης Κ. Ψυχική Υγεία και Κοινωνική Παρέμβαση. Εμπειρίες, συστήματα, πολιτικές. Εναλλακτικές Εκδόσεις, Αθήνα, 1994

Ευθυμίου Γιώργος (Ψυχολόγος) email : gioefth@hotmail.com

"Αυτοοργάνωση και αλληλεγγύη : ένα κοινωνικό πείραμα στη Νοταρά 26"

"Τα ανθρώπινα όντα είναι μέλη ενός συνόλου. Δημιουργία μιας ούσιας και ψυχής. Αν ένα μέλος προσβληθεί από πόνο, τα υπόλοιπα μέλη δε θα βρίσκουν ησυχία"

Σακίλα Α., 9 ετών

Η κατάληψη «Στέγη Προσφύγων και Μεταναστών – Νοταρά 26» ξεκίνησε τη λειτουργία της στα μέσα Σεπτέμβρη του 2015, όταν, με πρωτοβουλία διαφόρων ομάδων, συλλογικοτήτων και μεμονομένων ατόμων, το εγκαταλελειμενο κτίριο του ΕΤΕΑΜ στην οδό Νοταρα 26 στα Εξάρχεια, μετατράπηκε σε χώρο στέγασης προσφύγων και μεταναστών που κατέφθαναν στην Αθήνα από τα ελληνικά νησιά. Σκοπός μας ήταν η εδαφικοποίηση της αλληλεγγύης μας προς τους πρόσφυγες/μετανάστες και η κάλυψη των άμεσων αναγκών τους (στέγαση, περίθαλψη, κάθε είδους στήριξη, υλική ή ψυχοκοινωνική). Η κατάληψη μπορεί να στεγάσει περίπου 130 άτομα, ενώ, μέχρι σήμερα έχουν φιλοξενηθεί περισσότερα από 3.000 άτομα. Η πράξη αυτή της κατάλληψης είναι πρωτίστως μια πράξη αλλυλεγγύης στον κόσμο αυτό που προσπαθεί καταδιωγμένος να βρει μια καλύτερη ζωή στην πολιτισμένη Ευρώπη.

Μια Ευρώπη που, όχι μόνο δεν καλοδέχεται αυτούς τους ταξιδιώτες, αλλά κάνει ό,τι μπορεί, χτίζοντας φράχτες και κλείνοντας σύνορα, για να αναχαιτίσει το ταξίδι τους. Αυτοί οι άνθρωποι, που προσπαθούν μαζί με τις οικογένεις τους να διαφύγουν τον πόλεμο, την ανέχεια και την καταπίεση, βρίσκονται αντιμέτωποι με μια Ευρώπη – φρούριο που επιδεικτικά κλείνει τις πόρτες εισόδου, σκληραίνει τα μέτρα φύλαξης των συνόρων και αδιαφορεί σε εγκληματικό βαθμό για τους χιλιάδες πνιγμένους στα νερά του Αιγαίου. Η κυβέρνηση και τα Μ.Μ.Ε. αναδεικνύουν ως μοναδικό πρόβλημα τους διακινητές, ενώ κανένας λόγος δεν γίνεται για το φράχτη στον Έβρο και την τεράστια κερδοφόρα επιχειρήση που έχει στηθεί στην πλάτη αυτών των ανθρώπων.

Καθώς η κατάσταση εξελίσσεται, το προσφυγικό μπαίνει στην επόμενη και πιο σκληρή φάση. Τα σύνορα έχουν σφραγιστεί και ο δρόμος είναι ανοιχτός μόνο για συγκεκριμένες εθνικότητες, με αποτέλεσμα τον απόλυτο εγκλωβισμό των υπολοίπων. Το δόγμα της Ευρώπης-φρούριο δεν είναι κάτι τωρινό και στάσιμο. Είναι ένα πλέγμα διαδικασιών, ελέγχου και καταστολής με στόχο την απρόσκοπτη λειτουργία του καπιταλιστικού πυρήνα. Το γεωπολιτικό παιχνίδι, οι πολιτικές ακροβασίες, το πετρέλαιο και τα εκάστοτε συμφέροντα έχουν απόνερα και κραδασμούς. Η Ευρώπη και η Δύση θέλει και μπορεί να τζογάρει στη Μέση Ανατολή, δυστυχώς χωρίς συνέπειες. Η φύλαξη των συνόρων γίνεται πλέον με όρους στρατιωτικούς και οι ροές των μεταναστών πρέπει να μπλοκαριστούν με κάθε κόστος. Όσοι αποδράσουν από τον πόλεμο, τη φτώχια και το φασισμό, θα έρθουν αντιμέτωποι με τον "ουμανισμό" της Ευρώπης που θα τους αρπάξει ακόμη και τα χρυσαφικά τους. Οι φράχτες, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, ο ρατσισμός και τα πογκρόμ συνθέτουν μια νέα κατάσταση. Τέλος, όσοι επιλεγούν - ως πιο υποτιμημένη εργατική δύναμη - να προσαρτηθούν στην παραγωγική μηχανή, θα γνωρίσουν όπως κι εμείς την αβεβαιότητα και τον εξανδραποδισμό.

Η εξουσία στην Ελλάδα δείχνει απόλυτη ευθυγράμμιση με τις κυρίαρχες πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και γίνεται φορέας υλοποίησης της επίθεσης κατά των μετακινούμενων πληθυσμών. Ενώ οι εκπρόσωποι της αριστερο-δεξιάς κυβέρνησης παριστάνουν πως λυπούνται τους πρόσφυγες, εγγυώνται πως ο φράχτης του Έβρου θα παραμείνει όρθιος για να προστατεύει τα χερσαία σύνορα της Ευρώπης-φρούριο και ότι οι μετανάστες θα συνεχίσουν να πνίγονται με αμείωτη ένταση. Η "υπευθυνότητά" τους στην πράξη σημαίνει περισσότερη φύλαξη των συνόρων, περισσότερους φράχτες, περισσότερα νεκρά κορμιά στον πάτο και τις ακτές του Αιγαίου. Την ίδια ώρα στην Ειδομένη, αφού πραγματοποίησαν μια ρατσιστική διαλογή μεταξύ εξουθενωμένων ανθρώπων, αποφάσισαν ποιοι θα πάνε ως φθηνοί σκλάβοι στην "πολιτισμένη" Ευρώπη, ενώ με βία και τρομοκρατία επιτέθηκαν σ' εκείνους που έχουν εγκληματοποιήσει (Μαρόκο, Αλγερία, Τυνησία, κ.ά.) και που τώρα ετοιμάζονται να απελάσουν πίσω στη φρίκη του πολέμου και της καταπίεσης. Για όσους δεν κατάφεραν να περάσουν τα σύνορα, έστησαν υποτιθέμενα κέντρα φιλοξενίας (Ελληνικό, Γαλάτσι, Φάληρο), ενώ ήδη επαναλειτουργούν τα "κατηργημένα" κέντρα κράτησης, ξεκινώντας από την Κόρινθο και φτάνοντας στη Λέρο, όπως είδαμε. Με πρόφαση τον ''καλύτερο συντονισμό για το μεταναστευτικό" και όπλο τις κρατικές "διαπιστεύσεις" και πιστοποιήσεις των αλληλέγγυων, το κράρος επιδιώκει να αφανίσει όσες δομές αλληλεγγύης μάχονται ενάντια σε αυτές τις πρακτικές.

Πάνω στα ερείπια των προσφύγων-μεταναστών εκτυλίσσεται ένα παιχνίδι κρατικής φιλανθρωπίας από τους κυνηγούς της κερδοσκοπίας. Διάφορες ΜΚΟ και φιλάνθρωποι, εκπρόσωποι της αστικής τάξης, μοιράζουν τρόφιμα και χαμόγελα αφού πρώτα έχουν εξασφαλίσει τα κρατικά κονδύλια και τις φοροαπαλλαγές που αντιστοιχούν στη φιλανθρωπία τους. Δεν παραλείπουν βέβαια να κεφαλαιοποιούν την απελπισία και εξαντλούν την αλληλεγγύη τους προβάλλοντας τις φωτογραφίες τους κρατώντας πάντα χαμογελαστά παιδιά. Οι ΜΚΟ όμως δεν ήταν οι μόνες που είχαν οικονομικό όφελος από το προσφυγικό-μεταναστευτικό ζήτημα. Σε πολλά νησιά παρατηρήθηκαν φαινόμενα αισχροκέρδειας στις πλάτες των προσφύγων-μεταναστών. Διάφορες επιχειρήσεις με ήδη υπεραυξημένο τζίρο, λόγω της μαζικής προσέλευσης, ζητούσαν χρήματα μέχρι και για φόρτιση κινητών, ενώ οι τιμές σε είδη πρώτης ανάγκης (τρόφιμα, νερά) ήταν υπερβολικά υψηλές. Οι ακτοπλοϊκές εταιρίες αποκομίζουν κέρδη εκατομμυρίων και επιπλέον απολαμβάνουν εκπτώσεις στις τιμές του πετρελαίου. Τέλος, διάφοροι διακινητές πλουτίζουν σε βάρος των ανθρώπων, πατώντας πάνω στην απελπισία και την ελπίδα τους πως θα βρεθεί ένας τρόπος να "αποδράσουν" από τα κλειστά σύνορα.

Ζώντας στην Αθήνα, πήραμε την πρωτοβουλία, καταλαμβάνοντας αυτό το δημόσιο κτίριο, να δημιουργήσουμε έναν ανοιχτό, αυτοοργανωμένο και αλληλέγγυο χώρο στέγασης, όχι για να αντικαταστήσουμε τις κρατικές ευθύνες, ούτε για να αναδειχθούμε ως <<καλοί>> φιλάνθρωποι. Αντίθετα, σκοπός μας είναι αφενός να καταδείξουμε την αδιαφορία και την υποκρισία των ελληνικών και ευρωπαϊκών αρχών και αφετέρου να σταθούμε στο πλευρό των προσφύγων, εκφράζοντας έμπρακτα την αλληλεγγύη μας με τη λειτουργία αυτού του χώρου στέγασης, έστω και με περιορισμένες θέσεις φιλοξενίας. Δεν πρόκειται για μια κίνηση φιλανθρωπίας, κρατικής ή ιδιωτικής, αλλά για εγχείρημα αλληλεγγύης αυτοοργανωμένο, που οι αλληλέγγυοι και οι πρόσφυγες αποφασίζουν από κοινού

Η κατάληψη λειτουργεί ως προσωρινός χώρος στέγασης και φιλοξενεί πρόσφυγες και μετανάστες ανεξαρτήτως φυλής, καταγωγής, θρησκείας, φύλου και σεξουαλικότητας. Η συνύπαρξη με τους άλλους και ο σεβασμός της διαφορετικότητας είναι κανόνας της αλληλεγγύης. Η αλλυλεγγύη και ο σεβασμός δεν είναι απλώς μέσα, πόσο μάλλον εργαλεία, αλλά ορίζουσες αυτοπροσδιορισμού των πολιτών. Πρόκειται για έναν χώρο που δεν έχει καμία σχέση με ΜΚΟ, ούτε χρηματοδοτείται από το κράτος ή την εκκλησία, αλλά βασίζεται και λειτουργεί με τη συνεισφορά και τη συμμετοχή όλων μας. Ο ένας αλληλέγγυος με τον άλλον και όλοι μαζί από κοινού αποφασίζοντας και δρώντας, συνδιαμορφώνουμε και συνδιαχειριζόμαστε το χώρο αυτό με στόχο να τον μετατρέψουμε σε ένα δρόμο διαφορετικό από το δρόμο της προσφυγιάς, να τον κάνουμε πιο φιλόξενο, πιο ανοιχτό και πιο ασφαλή.

Ένα από τα πρώτα πράγματα που κάνουμε είναι να μιλάμε στους προσφυγες για αυτοοργάνωση. Επειδή πρόκειται για αυτοοργανωμένο χώρο στέγασης, η σωστή λειτουργία του βασίζεται στη συμμετοχή και των φιλοξενουμένων. Ο καθένας, ανάλογα με τις δυνατότητες του, μπορεί και πρέπει να συμμετέχει στην λειτουργία του χώρου. Αυτό δεν είναι καθόλου αυτονόητο, καθώς εμφανίζεται ένα γλωσσικό κενό. Η λέξη αυτοοργάνωση δεν υπάρχει στα φαρσί. Κάποιες έννοιες όπως η αυτοοργάνωση δε μεταφράζονται και κατα συνέπεια δεν επικοινωνούνται σωστά. Στόχος είναι οι διαδικασίες χειραφέτησης και προβληματισμού που γεννώνται μέσα στην κουβέντα να συνδιαμορφώσουν την ταυτότητα του πολιτικού υποκείμενου της κατάληψης, και να αντιληφθεί ο κάθε φιλοξενούμενος ότι δε λαμβάνει απλά μια υπηρεσία αλλα΄είναι δυναμικό μέλος του κτιρίου.

Εκτελεστικό όργανο της κατάληψης είναι η Συνέλευσή της. Ανοιχτή και δημόσια συνιστά όχι μόνο το διαχειριστικό μέσο αλλα και το πολιτικό όργανο της κατάληψης. Γίνεται παράλληλη μετάφραση σε αγγλικά, φαρσί και αραβικά για να διευκολύνεται η συμμετοχή των προσφύγων και των μεταναστών, αλλά και ξένων αλληλέγγυων. Οι μετανάστες έχουν και τη δική τους συνέλευση η οποία καλείται να απαντήσει σε θέματα καθημερινής πρακτικής και να προσπεράσει τα εμπόδια που θέτουν γλωσσικές και πολιτισμικές διαφορές. Στις βάρδιες συμμετέχουν όλοι, καθώς είμαστε εναντίον κάθε μορφής ανάθεσης.

Παράλληλα με μια συγκυρία κλεισίματος των συνόρων και εγκλωβισμού των οικονομικών και πολιτικών προσφύγων, γίνεται μια γενικευμένη επίθεση στα δικαιώματα των ανθρώπων αυτών. Κάθε μορφή αντίστασης αποκτά τώρα κεντρική πολιτική σημασία. Μπροστά στο τεράστιο κύμα της προσφυγικής κρίσης, δεν μπορούσαμε να μείνουμε αδρανείς. Καταγγέλλουμε ότι πίσω από την προσφυγιά βρίσκεται ο διαρκής πόλεμος που έχει εξαπολύσει η ίδια η Ευρώπη κι ολόκληρη η Δύση –πάλι δυστυχώς με την ελληνική συμμετοχή- ενάντια στους λαούς της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής, οι συνεχείς ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις, οι βομβαρδισμοί και οι δικτατορίες. Αντιστεκόμαστε στην πολιτική μίας Ευρώπης – Φρούριο, η οποία προσπαθεί να κλείσει τις ρωγμές που άνοιξε το προηγούμενο διάστημα η δυναμική κίνηση των προσφύγων και η αλληλεγγύη των κοινωνιών, χτίζοντας νέους φράχτες, κατεβάζοντας κι άλλο στρατό, καθιστώντας τις χώρες της περιφέρειάς της, όπως η Ελλάδα και η Τουρκία δεσμοφύλακες των προσφύγων.

Αρνούμαστε να αποδεχθούμε τη ρατσιστική «διαλογή» των ανθρώπων στα Hot Spots, τον απάνθρωπο διαχωρισμό ανάμεσα σε «πρόσφυγες» και «μετανάστες» με βάση μάλιστα μόνο την εθνική καταγωγή. Υπερασπιζόμαστε το δικαίωμα στην προσφυγιά και στη μετανάστευση ως το ύστατο δικαίωμα κάθε ανθρώπου, όποια και να είναι η αιτία που τον ωθεί. Δε θα γίνουν τα δικαιώματα θυσία στο έλεος των ευρωπαϊκών πολιτικών ασφάλειας και καταστολής. Διεκδικούμε ανοιχτά σύνορα και ασφαλή διέλευση για τους πρόσφυγες που περνάν από την Ελλάδα. Να πέσουν οι φράχτες της Ευρώπης – Φρούριο, ξεκινώντας από τον «δικό μας» στον Έβρο. Αυτή θα είναι η αρχή για να γίνει η Οδύσσεια των προσφύγων προς την επιβίωση ένα ταξίδι της ανθρωπότητας προς την ελευθερία!*

*Μαχντίν Σύριος πρόσφυγας

*Μέρη αυτού του κειμένου αποτελούν αποσπάσματα από κείμενα του εγχειρήματος.

To κείμενο αποτελεί εισήγηση της Ελισάβετ Αντάπαση 

στην εκδήλωση "ΛΕΡΟΣ, 25 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ"  Σάββατο, 13 Φεβρουαρίου 2016.

Ο Λόγος των Αποκλεισμένων: Ένα διαφορετικό μάθημα και φέτος στο ΑΠΘ

Πηγή : https://aikaterinitempeli.wordpress.com/

.

*Αν και ο Κ.Μπαϊρακτάρης βρίσκεται σε εκπαιδευτική άδεια το μάθημα  διδάσκεται και αυτό το εξάμηνο σε συνεργασία με τις συναδέλφους του Μ.Δικαίου και Α. Μπάκα.

.

Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Φιλοσοφική Σχολή, Τμήμα Ψυχολογίας

Ψυχοκοινωνικά Προβλήματα: Εναλλακτικές προσεγγίσεις και πρακτικές* (Ψ-372)

M.Δικαίου, Α. Μπάκα

Εξάμηνο: Εαρινό 2016

.

Βρισκόμαστε σε ένα χώρο, το Πανεπιστήμιο, που χαρακτηρίζεται γενικά από ένα διαρκή Μονόλογο. Όπου ο Άλλος, άμεσα ή έμμεσα, απουσιάζει ως πρωταγωνιστής και γίνεται συνήθως αντιληπτός ξεκομμένα από το κοινωνικο-πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο. Βρισκόμαστε σε ένα χώρο όπου επικρατεί ο λεγόμενος επιστημονικός λόγος, δηλαδή ο Λόγος των Ειδικών, ο οποίος και διαχρονικά αναπαράγεται. Προκύπτει δε και αναπαράγεται μονοδιάστατα μέσα από μονόπλευρες αναλύσεις, μεθοδολογικές κατασκευές και μυθοπλαστικές προσεγγίσεις, ή αυθαίρετες και υποθετικές πολλές φορές αιτιολογικές συζητήσεις. Προκύπτει επίσης μέσα από την αντικειμενοποίηση της ιστορίας, των κοινωνικών διεργασιών, της ανθρώπινης ύπαρξης και εμπειρίας. Της συρρίκνωσης, ιδιαίτερα στον χώρο της ψυχικής, αυτής της εμπειρίας – όταν δε συνάδει με την εκάστοτε αντίληψη για το «φυσιολογικό», το «υγιές», το «κανονικό» – σε συμπτώματα, της κατηγοριοποίηση και ταξινόμησής της, τις πρακτικές που εφαρμόζονται και που προσβάλουν πολλές φορές την ανθρώπινη αξιοπρέπεια ασκώντας ψυχολογική ή και φυσική ακόμα βία. Η διαρκής αναπαραγωγή αυτού του επιστημονικού Μονόλογου, η κυριαρχία του και η συστηματική διάχυσή του στο κοινωνικό σώμα είναι στην ουσία μια πολιτική πρακτική που υπηρετεί μια συγκεκριμένη ιδεολογία. Μια ιδεολογία που εμποδίζει στην ουσία την ακύρωση των μηχανισμών και των διεργασιών αποκλεισμού ή περιθωριοποίησης μίας σειράς ατόμων ή ομάδων αφού και η ίδια εμφανίζεται, εγκαθιδρύεται και αναπαράγεται μέσω της ενίσχυσης αυτών ακριβώς των διεργασιών και μηχανισμών χειραγώγησης, μηχανισμών και διεργασιών που συντελούν στη σημερινή πολιτική, οικονομική, κοινωνική, πολιτισμική κρίση και στην κρίση των επιστημών.

.

Τα τελευταία χρόνια βιώνουμε τις απάνθρωπες επιπτώσεις της καπιταλιστικής κρίσης με τη μορφή της φτωχοποίησης του πληθυσμού. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά εκλαμβάνει αυτή η κρίση σε μια χώρα όπως η Ελλάδα όπου ο καπιταλισμός αναδεικνύει την πιο χυδαία και διεφθαρμένη μορφή του. Η δημοσιονομική λογική του νεοφιλελεύθερου μοντέλου ,οι εφαρμοζόμενες κατ’ εντολή δανειστών και τοκογλύφων μνημονιακές πολιτικές και οι εγκληματικές επιπτώσεις τους ,ιδιαίτερα στον τομέα της δημόσιας υγείας, διαχέονται και στον τομέα της ψυχικής υγείας ακυρώνοντας, με την συνέργεια ενός νέο-συντηρητικού και δήθεν εκσυγχρονιστικού κοινωνικο-ψυχιατρικού και ψυχολογικού μοντέλου, την έννοια και τις πρακτικές της διαφορετικής συνάντησης μας με συνανθρώπους που βιώνουν κρίσιμες ψυχολογικές καταστάσεις αλλά και της ίδιας της διεργασίας αποϊδρυματοποίησης. Η χωροταξική μετεγκατάσταση από το ψυχιατρείο στην κοινότητα των ατόμων με ψυχιατρική εμπειρία συντελείται συνήθως με τη διαμεσολάβηση των κρατικοδίαιτων και δήθεν μη-κυβερνητικών και μη-κερδοσκοπικών οργανώσεων και εταιρειών, αναπαράγοντας τα ιδρυματικά της χαρακτηριστικά την αφαίρεση των δικαιωμάτων που υφίστανται τα άτομα με ψυχιατρική εμπειρία.

.

Μέσα από αυτό το πρίσμα λοιπόν εξετάζουμε και το μάθημα Εναλλακτικές Προσεγγίσεις. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι στο μάθημα αυτό επιχειρείται η αποκατάσταση ανθρωπίνων δικαιωμάτων τα οποία αφαιρούνται, βίαια πολλές φορές, από συνανθρώπους που βρίσκονται σε δυσκολίες, περνάνε κρίσιμες στιγμές ή βιώνουν τον πόνο. Η προσέγγιση των ψυχοκοινωνικών προβλημάτων δεν αποτελεί δηλαδή μόνο μία άλλη επιστημονική απόπειρα ούτε μία πράξη γενναιοδωρίας, αλλά μία συνειδητή επιστημονική/πολιτική επιλογή, που αποσκοπεί στην αναζήτηση κοινών οραμάτων και κατ’ επέκταση και κοινών τόπων, στόχων και δράσεων. Αντανακλά με λίγα λόγια την ανάγκη να δημιουργήσουμε μια κατάσταση διαλόγου και κοινών δράσεων γιατί δεν πιστεύουμε ότι μπορούμε να υπάρχουμε μέσα από την αυθαίρετα και συχνά βίαια προκαλούμενη σιωπή των άλλων. Έτσι λοιπόν ο δρόμος για την αναζήτηση των κοινών τόπων είναι ταυτόχρονα και δρόμος αναζήτησης της δικής μας ελευθερίας. Αναζήτησης μιας νέας γνώσης, νέων επιστημονικών παραδειγμάτων, νέων θεωριών και πρακτικών που θα προκύπτουν από αυτή τη συνάντηση, την εμπειρία και τις ρήξεις με το αναχρονιστικό και το συντηρητικό.

.

Αυτό είναι και το κύριο νόημα αυτού του μαθήματος, το οποίο φανταζόμαστε σαν μία ελάχιστη συμβολή στην ανάπτυξη νέων σχέσεων και εμπειριών που η πεμπτουσία τους θα είναι ο διάλογος και όχι ο μονόλογος, τόσο στη συμβατική του όσο και στη λεγόμενη εναλλακτική του μορφή. Το ζητούμενο λοιπόν δεν είναι η αναπαραγωγή της λεγόμενης ουδέτερης επιστήμης και του πλέγματος των εξουσιών από το οποίο αυτή προκύπτει και ταυτόχρονα υπηρετεί, αλλά της επιστήμης εκείνης που διακατέχεται από αξίες που σέβονται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Μιας επιστήμης που υπηρετεί τον άνθρωπο, καλλιεργεί την κοινωνική ευθύνη, αναζητεί μια ανθρώπινη και δίκαιη κοινωνία και υπηρετείται από ανθρώπους που δεν εμπορεύονται την ανθρώπινη ανάγκη και τον ανθρώπινο πόνο.

.

Με αυτό το πνεύμα η προσπάθεια αυτή χαρακτηρίζεται από στοιχεία που τη διαφοροποιούν ριζικά από τις μέχρι τώρα εμπειρίες. Αποτελεί νέο προηγούμενο, αλλάζει τους μέχρι τώρα όρους και προδιαγράφει τα επόμενα βήματα, καθώς η συνάντηση και ο διάλογος με εκπροσώπους διαφόρων συλλογικοτήτων, δράσεων, κινημάτων και φορέων αποσκοπεί όχι μόνον στην διεύρυνση της προσέγγισης της ανθρώπινης ύπαρξης αλλά και στην αναζήτηση κοινών τόπων αντίστασης και αλληλεγγύης. Ο Λόγος αυτών των συλλογικοτήτων που συμμετέχουν αναδεικνύεται ως φωνή και λόγος δικαιωμάτων που μας αφορούν όλους γιατί είναι δικαιώματα που αναδεικνύουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και την αναζήτηση και διεκδίκηση συνθηκών που θα αποτρέπουν την αποξένωση, την εξαθλίωση και την ανισότητα, θα δημιουργούν δηλαδή υγιείς συνθήκες ζωής. Ακυρώνει τον πολυκερματισμό και τη διάσπαση και αποπειράται να δημιουργήσει έναν κοινό κοινωνικό, πολιτικό και επιστημονικό τόπο. Γιατί η αποκλειστικά συμπτωματοκεντρική προσέγγιση μεταφέρθηκε εντέχνως από το ατομικό επίπεδο στο συλλογικό (βλέπε πληθώρα συμπτωματολογικά προσδιορισμένων ομάδων αυτοβοήθειας), χωρίς να ακυρώνονται οι μηχανισμοί διαχείρισης, αλλά και η αναπαραγωγή της εξάρτησης από τους ειδικούς είτε συμβατικά είτε δήθεν εναλλακτικά.

.

Ιδιαίτερη σημασία αποκτούν, στην παρούσα συνθήκη στην Ελλάδα, αφ’ ενός τα συμβάντα που σχετίζονται με τα εγκλήματα που συντελούνται στο Αιγαίο σε βάρος των προσφύγων και μεταναστών και αφ’ ετέρου οι επιστημονικές προσεγγίσεις σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο έναντι όλων όσων συμβαίνουν εξαιτίας των γεωπολιτικών συγκρούσεων στην περιοχή μας.

.

Γινόμαστε έτσι μάρτυρες μιας ιστορικής περιόδου η οποία —πέρα από τα όποια κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά της χαρακτηριστικά σε εθνικό και διεθνές επίπεδο— αναδεικνύει και επιστημονικά ζητήματα που μας αφορούν καθώς μας επιτρέπουν να εμβαθύνουμε σε ερωτήματα αναφορικά με τους τρόπους επινόησης θεωριών και πολιτικών κοινωνικού ελέγχου πληθυσμιακών ομάδων, κατασκευής θεσμών, εφαρμογής πρακτικών και τεχνολογιών άσκησης μικρο- και μακροεξουσίας σε ποικίλους, τόπους αποκλεισμού πληθυσμών —νέων θυμάτων γεωπολιτικών συρράξεων και αναταραχών. Συμβάντα καίρια τα οποία μας επιτρέπουν να κατανοήσουμε τις βαθύτερες διεργασίες κατασκευής, συντήρησης και αναπαραγωγής διακρίσεων∙ κοινωνικών στερεοτύπων και προκαταλήψεων∙ φαινομένων ρατσισμού και ξενοφοβίας όπως επίσης και μηχανισμών εσωτερίκευσης τους από το κοινωνικό σώμα.

.

Γινόμαστε ακόμη μάρτυρες μιας περιόδου όπου εκατοντάδες χιλιάδες συνάνθρωποί μας διακινδυνεύουν τη ζωή τους στο Αιγαίο (θάλασσα των Πνιγμένων) αναζητώντας το δικαίωμα να υπάρχουν, την ελευθερία, ένα καινούργιο όνειρο ή ένα νέο ξεκίνημα για τους ίδιους και τα παιδιά τους υπερβαίνοντας τη βιογραφική ρωγμή που υφίστανται συνεπεία των πολέμων. Αλλά και μάρτυρες επίσης της παραδειγματικής αντίδρασης μιας μεγάλης μερίδας του νησιωτικού πληθυσμού που διακινδυνεύει την ζωή του για την διάσωση ανδρών, γυναικών και παιδιών καθώς και της φιλόξενης στάσης τους απέναντί τους.

.

Ασφαλώς και οι ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι αποτελούν εργαλεία και μέσα αναδιανομής του πλούτου ή επανακαθορισμού γεωπολιτικών σφαιρών επιρροής όπου οι λαοί συνειδητά οδηγούνται είτε στη σφαγή, είτε στην εξαθλίωση, είτε στην προσφυγιά. Ασφαλώς και ο φράχτες που υψώνονται στην Ελλάδα και στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες (σε μια Ε.Ε. που διέρχεται μια «προ της τελικής διάλυσης» κατάσταση συγκριτικά με αυτό που σήμερα ως πολιτική-οικονομική υπόσταση είναι) αποσκοπούν στο να αποτρέψουν βίαια το ταξίδι για μια καλύτερη ζωή των μεταναστών και των προσφύγων.

.

Ωστόσο, οι σφαγές και οι διωγμοί συνοδεύονται πάντοτε από «μέτρα φροντίδας» των επιζώντων (πληγέντων ή  προσφύγων)Εδώ και μερικές δεκαετίες η «φροντίδα» αυτή ανατίθεται στον λεγόμενο «τρίτο τομέα» ή «τρίτο πυλώνα» δηλαδή στις Μ.Κ.Ο και σε όλες τις λεγόμενες μη-κερδοσκοπικές εταιρείες που αναλαμβάνουν ένα «ανθρωπιστικό» ή «υποστηρικτικό» «έργο», παράλληλα με τις επιχειρήσεις που αναλαμβάνουν έργα υποδομών, κ.ά. Βλέπουμε άλλωστε πώς ακριβώς ο κερδοσκοπικός ανθρωπισμός υποκίνησε στις μέρες μας δεκάδες Μ.Κ.Ο από την Ελλάδα και το εξωτερικό να κατακλύσουν τα νησιά ανταποκρινόμενες στην ανάγκη του συστήματος για κατασκευή ενός ανθρωπιστικού προσωπείου στη διαχείριση του ελέγχου και του αποκλεισμού των προσφύγων και μεταναστών. Είναι χαρακτηριστικό ότι αυτές οι «μη κερδοσκοπικές» επιχειρήσεις δεν υπηρετούν σχέδια για την ενίσχυση των εθνικών δημόσιων και καθολικών συστημάτων υγείας, πρόνοιας και κοινωνικής πολιτικής αλλά διεισδύουν με το αζημίωτο στα κενά που προκύπτουν από τις εκάστοτε πολιτικές αποδόμησης των τομέων αυτών από το κυρίαρχο σύστημα (ιδιαίτερα, σε περιόδους κρίσης) και τρέφονται τελικά από αυτή την αποσάθρωση. Εξ ου και ο χαρακτηρισμός τους ως «τρίτος τομέας» ή «τρίτος πυλώνας». Οι περισσότερες επιχειρήσεις είναι ασφαλώς κρατικοδίαιτες ή χρηματοδοτούνται από θεσμούς του κεφαλαίου (Ε.Ε., Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, διάφορα ιδρύματα του τοπικού ή διεθνούς κεφαλαίου, εργολάβους, κατασκευαστικές επιχειρήσεις κ.λπ.) απασχολώντας εργαζόμενους με επισφαλείς σχέσεις εργασίας. Από αυτή την ταυτότητά τους προκύπτει και η βασική αντιπαλότητα, συκοφάντηση ή/και παραγκωνισμός εκ μέρους τους πρωτοβουλιών άτυπων ομάδων και πρωτοβουλιών αλληλεγγύης προς τους πρόσφυγες και μετανάστες —διαδικασίας μέσω της οποίας εκπληρώνουν και την ειδική κοινωνική ανάθεση για την οποία τους προορίζει το κυρίαρχο σύστημα.

.

Στη χειραγωγούμενη, ειδικά, και ελεγχόμενη από τους δανειστές και τοκογλύφους Ελλάδα επιβάλλεται ένα σχέδιο εγκλωβισμού των μεταναστών και των προσφύγων στον ελλαδικό χώρο. Η ανάθεση δε του ελέγχου του ανατολικού Αιγαίου στο ΝΑΤΟ αποσκοπεί στο να μετατρέψει τις ευρωπαϊκές χώρες σε μη «ελκυστικές» για πρόσφυγες και μετανάστες εμπλέκοντας ταυτόχρονα τον ελληνικό λαό στα πολεμικά παιχνίδια της περιοχής. Μέσα σ΄αυτά τα πλαίσια , η ανύψωση συνοριακών φραχτών στις εισόδους διαφόρων χωρώνγια την απώθηση των συνανθρώπων μας αποκαλύπτει το πραγματικό νόημα των διακηρύξεων περί «ευρωπαϊκής αλληλεγγύης»:

.
Κέντρα Καταγραφής και Ταυτοποίησης

Κέντρα Μετεγκατάστασης και

Κέντρα Κράτησης και Επαναπροώθησης

.

Και οι τρείς τύποι κέντρων, παρά τις διαφοροποιήσεις και την διάκριση μεταξύ μεταναστών και προσφύγων που συνήθως επικαλούνται, αποσκοπούν στον έλεγχο, στην παραβίαση της ελευθερίας, στην καταπάτηση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και των δικαιωμάτων τους, υπηρετώντας έτσι τις πολιτικές της Ε.Ε.
.

Ψυχιατρείο Λέρου 2016, Εγκλεισμός Προσφύγων και Μεταναστών

.

Η λειτουργία αυτών των συστημικών θεσμών συντελείται και επιβάλλεται στο κοινωνικό σώμα και στις τοπικές κοινωνίες με τρόπο που να ενισχύει την κατασκευή φαινομένων ξενοφοβίας και ρατσισμού. Τα υπερυψωμένα συρματοπλέγματα, τα βραχιολάκια και η στρατοπεδική αρχιτεκτονική και λειτουργία αναδεικνύουν τον φυλακτικό χαρακτήρα των τόπων εγκλεισμού που ολοκληρώνεται με την αστυνόμευση και το πρόσχημα της προστασίας των πολιτών από τους εν δυνάμει «επικίνδυνους ξένους». Οι Μ.Κ.Ο, σύμφωνα πάντα με τον επιβαλλόμενο καταμερισμό εργασίας και ακολουθώντας μια τυποποιημένη «τεχνογνωσία», αναλαμβάνουν σε συνεργασία με τον Στρατό και την Αστυνομία την ενεργοποίηση μηχανισμών και την εφαρμογή τεχνικών καθημερινού ελέγχου της ψυχής, του σώματος και των αναγκών των εγκλείστων εφαρμόζοντας έτσι μεθοδευμένα και λεπτομερειακά την ιδεολογία και την πολιτική του ελέγχου. Οργανώνουν δηλαδή στην καθημερινότητα, την κάλυψη νέων ιδρυματικών αναγκών, τη διατήρηση της εσωτερικής ισορροπίας, την διαχείριση σχέσεων, τη διαχείριση αναμενόμενων συγκρούσεων που προκύπτουν από τις συνθήκες εγκλεισμού καθώς και τον ψυχολογικό έλεγχο των εγκλείστων. Έχουμε να κάνουμε εδώ με νέου τύπου ιδρυματικές δομές οι οποίες σε σύγκριση με τις παλαιές (όπως, λ.χ., των ασύλων και ψυχιατρείων) αναφέρονται σε άτομα που δεν χαρακτηρίζονται από «αποκλίσεις» αλλά ορίζονται τεχνηέντως ως εν δυνάμει επικίνδυνοι για τον πληθυσμό ώστε να νομιμοποιηθεί κάθε περιοριστικό μέτρο απέναντί τους. Διαπιστώνουμε λοιπόν ότι οι συνάνθρωποί μας αυτοί δεν κατηγορούνται για οποιοδήποτε ποινικό αδίκημα αλλά τιμωρούνται γιατί αναζητούν το όνειρό τους, δηλαδή το δικαίωμα να υπάρχουν. Εγκλείονται λοιπόν μέσα σε αυτή τη συγκυρία άνθρωποι που διακινδύνευσαν τη ζωή τους και ρίσκαραν τον θάνατο για το όνειρο και την ελευθερία. Όμως είναι και πάλι οι ίδιοι που θα ακυρώσουν τον εγκλεισμό τους συνεχίζοντας το ταξίδι μιας αξιοπρεπούς επιβίωσης. Σε αυτή την συγκυρία ιδιαίτερη σημασία και συμβολισμό αποκτά η επιλογή της Λέρου ως τόπο εγκλεισμού μεταναστών και προσφύγων. Ένα νησί με ιστορικά επιβαρυμένο παρελθόν εγκλεισμού: ιταλικά στρατόπεδα, αναμορφωτήρια της Φρειδερίκης (για ορφανά του εμφυλίου), Αποικία Ψυχοπαθών (τόπος κοινωνικού θανάτου, βαρβαρότητας, φυσικής εξόντωσης από την ελληνική Ψυχιατρική) και τώρα Κέντρο Καταγραφής και Ταυτοποίησης προσφύγων και μεταναστών.

.

Ψυχιατρείο Λέρου 2016, Εγκλεισμός Προσφύγων και Μεταναστών

.

Θέλουμε να τονίσουμε ότι ο στόχος του μαθήματος δεν εξαντλείται στην ανάλυση, στη συζήτηση και στην κατανόηση μόνον της κατάστασης αλλά κυρίως στην ανάδειξη της ατομικής και συλλογικής ευθύνης όλων μας. Το ζητούμενο δηλαδή αυτού του μαθήματος είναι τόσο η επιστημονική-θεωρητική επεξεργασία των σημερινών προκλήσεων όσο και ο σχεδιασμός και οργάνωση διαφορετικών, κοινωνικά χρήσιμων, συλλογικών δράσεων.Πέρα από τη δυνατότητα μιας νέας συνάντησης, της ανάπτυξης του διαλόγου, της αλληλοδιδασκαλίας και της αναζήτησης κοινών τόπων, οι φοιτητές/τριες θα έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν σε δράσεις οι οποίες προτείνονται είτε από τους/τις ίδιους/ες είτε από τους διάφορους φορείς που εμπλέκονται στο μάθημα. Έτσι η εκπαιδευτική διαδικασία μετατρέπεται σε μια συμμετοχική διαδικασία και η αναζήτηση της γνώσης συνδέεται άμεσα με τη νέα εμπειρία και το Πανεπιστήμιο με την Κοινωνία.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ
ΚΩΔΙΚΟΣ Ψ-372
ΑΙΘΟΥΣΑ: 106, Νέο Κτίριο Φιλοσοφικής

1. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 19 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ – 18:30-20:30 -ΕΝΑΡΞΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
2. ΔΕΥΤΕΡΑ 22 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ – 18:30-20:30 -ΕΘΕΛΟΝΤΕΣ ΚΙΛΚΙΣ-ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
3. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 26 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ – 18:30-20:30 -ΟΜΑΔΑ ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑΣ: ΑΝΑΠΗΡΟ Α.Π.Θ.
4. ΔΕΥΤΕΡΑ 29 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ – 18:30-20:30-ΦΥΛΑΚΙΣΜΕΝΟΙ/ΑΠΟΦΥΛΑΚΙΣΜΕΝΟΙ:ΝΟΜΙΚΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΩΝ
5. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 4 ΜΑΡΤΙΟΥ – 18:30-20:30 -ΠΟΛΙΤΕΣ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ :ΟΜΑΔΑ ΔΡΑΣΗΣ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ
6. ΔΕΥΤΕΡΑ 7 ΜΑΡΤΙΟΥ – 18:30-20:30-ΟΜΑΔΑ SYLVIA RIVERA ΓΙΑ ΕΝΑ ΚΙΝΗΜΑΤΙΚΟ THESSALONIKI PRIDE
7. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 18 ΜΑΡΤΙΟΥ – 18:30-20:30 – ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΟΝΕΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ Β. ΕΛΛΑΔΟΣ «Η ΛΑΜΨΗ» / ΕΝΩΣΗ ΓΟΝΕΩΝ ΔΙΑΒΗΤΙΚΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΕΦΗΒΩΝ Β. ΕΛΛΑΔΑΣ
8. ΔΕΥΤΕΡΑ 21 ΜΑΡΤΙΟΥ – 18:30-20:30 – 3Ο ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ – ΦΥΛΑΚΕΣ ΔΙΑΒΑΤΩΝ
9. ΔΕΥΤΕΡΑ 28 ΜΑΡΤΙΟΥ – 18:30-20:30 – Ο ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΒΙΩΣΗ ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑ: ΑΠΕΡΓΟΙ ΤΗΣ COCA COLA /ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΒΙΟ.ΜΕ: ΝΕΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ- ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ
10. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 1 ΑΠΡΙΛΙΟΥ – 18:30-20:30 – ΚΑΝΕΝΑΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΛΑΘΡΑΙΟΣ: ΟΜΑΔΑ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ
11. ΔΕΥΤΕΡΑ 4 ΑΠΡΙΛΙΟΥ – 18:30-20:30 – ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΚΑΡΚΙΝΟΠΑΘΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ-ΘΡΑΚΗΣ
12. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 8 ΑΠΡΙΛΙΟΥ – 18:30-20:30 – Ο ΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΩΝ-ΑΠΕΞΑΡΤΗΜΕΝΩΝ
13. ΔΕΥΤΕΡΑ 11 ΑΠΡΙΛΙΟΥ – 18:30-20:30 – ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΘΑΛΑΣΣΑΙΜΙΑΣ /ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΝΕΦΡΟΠΑΘΩΝ ΝΟΜΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
14. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 15 ΑΠΡΙΛΙΟΥ – 18:30-20:30 – ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗΝ ΑΝΕΡΓΙΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΜΝΗΜΟΝΙΑΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ: ΔΙΚΤΥΟ ΑΝΕΡΓΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΣΦΑΛΩΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
15. ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΑΠΡΙΛΙΟΥ – 18:30-20:30 – ΜΕΛΗ ΤΩΝ ΕΠΙΤΡΟΠΩΝ ΑΓΩΝΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΕΞΟΡΥΞΗΣ ΧΡΥΣΟΥ: ΥΓΕΙΑ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
16. ΔΕΥΤΕΡΑ 9 ΜΑΪΟΥ – 18:30-20:30 – ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ: ΕΡΓΑΣΙΑΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ – ΚΟΙ.Σ.Π.Ε. ΔΥΤΙΚΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
17. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 13 ΜΑΪΟΥ – 18:30-20:30 -ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΩΣ ΔΗΜΟΣΙΟ ΑΓΑΘΟ: ΑΠΟΛΥΜΕΝΟΙ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΖΟΜΕΝΗΣ ΕΡΤ
18. ΔΕΥΤΕΡΑ 16 ΜΑΪΟΥ – 18:30-20:30 -ΔΙΚΤΥΟ 50 ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΚΑΙ ΦΟΡΕΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΤΟΥ Σ.Μ.Α. ΕΥΚΑΡΠΙΑΣ
19. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 20 ΜΑΪΟΥ – 18:30-20:30 -ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΠΙΤΡΟΠΗ (ΠΡΩΗΝ) ΧΡΗΣΤΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΖΩΝΤΩΝ ΤΗΣ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ
20. ΔΕΥΤΕΡΑ 23 ΜΑΪΟΥ -18:30-20:30 -ΠΡΟΒΟΛΗ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ – ΣΥΖΗΤΗΣΗ

.

.

.

.

.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

.
1. Γενικά Θεωρητικά Κείμενα

.
Αλεξίου, Θ. (2006). «Κοινωνικός αποκλεισμός» και «κοινωνικά αποκλεισμένες ομάδες»: Οι ιδεολογικές λειτουργίες μιας εννοιολόγησης. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 1: 32-50.
Αλεξίου, Θ. (2008). Κοινωνική τάξη, Κοινωνικοποίηση και Κοινωνικό Κεφάλαιο. Τα όρια των αντισταθμιστικών παρεμβάσεων στην κοινωνική πολιτική. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 6: 34-45.
Basaglia, F. (2006). Ένα πρόβλημα της ιδρυματικής ψυχιατρικής (Ο αποκλεισμός σαν κοινωνικο-ψυχιατρική έννοια). ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 1: 51-65.
Lemert, E. (2007). Η παράνοια και η δυναμική του αποκλεισμού. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 2: 41-56.
Μάτσα, Κ. (2006). Κοινωνικός αποκλεισμός και τοξικομανία: Όψεις της βιοπολιτικής της εξουσίας. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 1: 66-76.
Μεγαλοοικονόμου, Θ., Λερίδου, Α. & Μοναχού, Μ. (2007). Η Πολιτισμική Διάσταση της Ψυχικής Υγείας και του Ψυχικού Πόνου. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 4: 59-67.
Μιχαήλ, Σ. (2008). Εκμετάλλευση, Κοινωνικός Αποκλεισμός, Χειραφέτηση. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 6: 46-52.
Μπαϊρακτάρης, Κ. (2010). Burnout: Η ψυχολογικοποίηση της αλλοτρίωσης:http://www.psyspirosi.gr/burnout-.html
Παπαϊωάννου, Σ. (2006). Για μια κοινωνική οικονομία και κοινωνική πολιτική της αλληλεγγύης και της ενδυνάμωσης ενάντια στον κοινωνικό αποκλεισμό. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 1: 10-31.
Παπαϊωάννου, Σ. (2008). Κοινωνικές ανισότητες και κοινωνικός αποκλεισμός. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 6: 20-33.
Σαββάκης, Μ. (2007). Κοινωνική Μεταβολή και Πολιτικές Υγείας. Το Λεπροκομείο Σπιναλόγκας (1903-1957). ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 3: 53-62.
Χαραλαμπίδης, Θ. (2007). Μετανάστες και δικαιώματα. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 4: 76-79.
Χαραλαμπίδης, Θ. (2008). Μετανάστες και Δικαιώματα: Ανιχνεύοντας τις «γκρίζες ζώνες» στην εφαρμογή της νομοθεσίας σχετικά με τους αλλοδαπούς και τους πρόσφυγες στην Ελλάδα. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 6: 102-105.

.
2. Ψυχική Υγεία

.
Bairaktaris, K. (1984). Anstaltspsychiatrie in Griechenland. Lit, Munster.
Bairaktaris, K. (1989). Psychiatriereform in Griechenland. Die unbe-ruhrten Anstalten, VPP, Munchen, 2.
Bairaktaris, K. (1990). Theory and Praxis of Deinstitutionalization in Greece. Psychiatry, a World Perspective, Vol. 4, Excerpta Medica, Amsterdam, 660-665.
Bairaktaris, K. (2014). La reforme psychiatrique en Grece: Tragedie, Scandale, στο Noelle Burgi, La grande Regression. La Grece et l ΄avenir de l΄ Europe. Le Bord de l΄ Eau, Lormont.
Γιαννουλόπουλος, Γ. (2008). Ο μύθος των δικαιωμάτων των ψυχικά ασθενών. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 6: 84-86.
Γιαννουλόπουλος, Γ. (2008). Άλλα μας έλεγαν. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 8: 28-31.
Διακήρυξη Πανελλήνιας Επιτροπής Ατόμων με Ψυχιατρική Εμπειρία. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 8: 93-94.
Lehmann, P. (2007). Επιζώντες της Ψυχιατρικής (Συνέντευξη στον Κ. Μπαϊρακτάρη). ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 3: 12-25.
Lehmann, P. (2008). Ουσιαστικά Μέτρα για την Πολιτική και Κοινωνική Ένταξη των (πρώην)χρηστών και Επιζώντων της Ψυχιατρικής. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 6: 78-83.
Μπαϊρακτάρης, Κ. (1985). Αποϊδρυματοποίηση και κοινωνική επανένταξη χρονίων ψυχασθενών. ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ, 5
Μπαϊρακτάρης, Κ. (1990). Ενάντια σε μια διοικητική-τεχνική λύση. ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ, σ. 28-29.
Μπαϊρακτάρης, Κ. & Ανδρουλάκη, Ο. (1991). Ψυχιατρικά Νοσοκομεία. ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ, 34
Μπαϊρακτάρης, Κ. (1994). Ψυχική Υγεία και Κοινωνική Παρέμβαση. Εναλλακτικές Εκδόσεις, Αθήνα.
Γκουαταρί , Φ. (2015 ) Από τη Λέρο στη Λα Μπορντ, εκδόσεις κουκίδα, Αθήνα

.

Εργασιακή Αποκατάσταση

.
Αϊβατλή, Μ. (2008). Ο δύσκολος δρόμος του Κοι.Σ.Π.Ε. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 8: 38.
Γιαννουλόπουλος, Γ. (2007). Εργασία-εύρεση εργασίας, εργασιακή υποστήριξη, ανεργία, απραξία. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 2: 20-22.
Παπακωνσταντίνου, Γ. (2008). Προβλήματα του ΚοιΣΠΕ Δυτικής Θεσσαλονίκης. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 8: 41.
Τοβή, Α. (2008). Το πικρό ποτήρι του ψυχικά ασθενή. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 6: 90.
Τοβή, Α. (2008). Ανεργία και Ψυχική Υγεία. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 8: 39-40.

.
Μετανάστες, Παλιννοστούντες, Πρόσφυγες

.
Guri, G. (2008). Ο Λόγος περί ενσωμάτωσης ως μηχανισμός Κοινωνικού Αποκλεισμού. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 8: 76-78.
Μάρκους, Κ. Τ. (2007). «Αλλά η σφαίρα είναι ακόμη στο κεφάλι…» (Συνέντευξη στη Μ. Κακογιάννη). ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 4: 13-17.
Serwan, M. (2008). Η διαδρομή μου ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 8: 79.

.

Εξαρτήσεις

.
Δήμητρα (2008). Πρακτικές και Πολιτικές Απεξάρτησης – Ομάδες Αυτοβοήθειας ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 8: 69-71.
Λυρής, Τ. (2007). Η Εξάρτηση είναι Εμπόριο. Ο Αγώνας «Απεξάρτησης» και η Πρόληψη οφείλουν να είναι Λειτούργημα (Συνέντευξη στο Σ. Λαϊνά). ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 5: 71-76.
Μόνικα (2008). Εξάρτηση και Μετανάστευση. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 8: 72-73.
Νικηφόρος (2008). Εξουσία, Τιμωρία και Παρέμβαση. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 8: 66-68.
Οξύζογλου, Μ. (2008). Η Αρρώστια Συμφέρει. Μια κριτική ματιά με βάση την εμπειρία. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 6: 74-77.

.
Αναπηρία

.
Βουλγαρόπουλος, Ν. (2008). Αυτοβοήθεια και συμβουλευτική ομοτίμων. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 8: 14-18.
Λαζαρίδου, Α. (2008). Εφ’ όρου Ζωής. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 7: 18-20.
Μορφούλης, Ι. Α. (2008). Προσπελασιμότητα στην Πόλη και τη Ζωή. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 7: 10-17.

.
Σωματική Υγεία

.
Αγγελή, Α. (2008). Όσα έζησα και ένιωσα. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 8: 56-58.
Αμιτζόγλου, Κ. (2008). Καρκίνος: Η γνώση είναι δύναμη. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 8: 52.
Μιχαλάκη, Ε. (2008). Σύλλογος Μεσογειακής Αναιμίας. Αγώνας, Δράσεις, Παρεμβάσεις. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 8: 49-51.
Σαριδάκης, Ι. (2008). Μετά τον Καρκίνο κοιτάω μπροστά. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 8: 53-55.
Σβάρνας, Γ. (2008). Θαλασσαιμία. Ο δρόμος προς την αποδοχή. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 8: 46-48.
Παπαστολόπουλος, Π. (2008). Η απάντηση στη φθορά είναι η Δημιουργία. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 8: 59-61.
Επανακτώντας το Συλλογικό – Διακήρυξη Συλλόγων και Εταιρειών για την Σωματική Υγεία σε συνεργασία με το Πρόγραμμα Προαγωγής Αυτοβοήθειας. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 8: 95-96.

.
Φυλακές

Ajmone, Τ. (2008). Ιστορίες σε Πρώτο Πρόσωπο για τις περιπτώσεις Ακούσιου Εγκλεισμού και στέρησης δικαιοπρακτικής ικανότητας. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 9: 39-49.
Κετίκης, Π. (2008). Μαρτυρία από το Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων Αυλώνας. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 9: 50-53.
Μαρτυρίες από τις Δικαστικές Φυλακές Διαβατών. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 9: 27-38.
Χατζηνικολάου, Α. (2008). Εκπαίδευση σε συνθήκες «Κοινωνικής Απαξίωσης» στις Δικαστικές Φυλακές Διαβατών. Ρωγμές σε ένα σύστημα. ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, 9: 60-79.

.

ΛΕΡΟΣ - Από το ξεπέρασμα του ψυχιατρικού εγκλεισμού στην ίδρυση νέου στρατοπέδου συγκέντρωσης για πρόσφυγες και μετανάστες

ΛΕΡΟΣ, 25 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ

Από το ξεπέρασμα του ψυχιατρικού εγκλεισμού στην ίδρυση νέου στρατοπέδου συγκέντρωσης για πρόσφυγες και μετανάστες

Σάββατο, 13 Φεβρουαρίου 2016, 10 πμ, στην αίθουσα του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων (ΣΕΛ), Ερμού 134, Θησείο.

Εχουν περάσει 25 χρόνια από τότε που ξεκίνησε η παρέμβαση για τον ριζικό μετασχηματισμό και την Αποϊδρυματοποίηση του ψυχιατρείου της Λέρου, ενός χώρου που έχει μείνει στην συλλογική ιστορική μνήμη ως η ορατή ενσάρκωση της εγγενούς βαρβαρότητας της κυρίαρχης ψυχιατρικής, η οποία, στη διαχρονική της συνέργια με τις εκάστοτε επίσημες κρατικές πολιτικές, εξακολουθεί, και μετά την εμπειρία της Λέρου, να λειτουργεί ως μηχανισμός κοινωνικού ελέγχου, ακύρωσης της υποκειμενικότητας, καταστρατήγησης των δικαιωμάτων και εξανδραποδισμού των ατόμων με «προβλήματα ψυχικής υγείας».

Οι χώροι αυτοί, που χρησιμοποιήθηκαν στην πρόσφατη, μεταπολεμική ιστορία για τον διαδοχικό εγκλεισμό διαφόρων ομάδων ανεπιθύμητων στην κυρίαρχη κοινωνική τάξη και εξουσία (ανταρτόπαιδες προς «εθνικήν αναμόρφωσιν», ψυχικά ασθενείς, πολιτικοί εξόριστοι στη διάρκεια της χούντας), ετοιμάζονται τώρα για τον εγκλεισμό προσφύγων και μεταναστών, όλων αυτών, των όλο και περισσότερων που, αν διασωθούν από τον υγρό τάφο του Αιγαίου (και την βίαιη απώθηση που προωθείται ως η επίσημη «πρώτη υποδοχή»), θα βρεθούν έγκλειστοι εκεί προκειμένου, σε εκτέλεση των εντολών της ΕΕ, να επαναπροωθηθούν με τη βία στην χώρα προέλευσης.

Ετσι, το ζήτημα της «ψυχιατρικής μεταρρύθμισης» (που ποτέ δεν έγινε), σε μια περίοδο πρωτοφανούς οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής κρίσης όπως η σημερινή, όπου το κυρίαρχο ψυχιατρικό παράδειγμα αποχτά τις πιο κατασταλτικές και βάρβαρες μορφές του, έρχεται στο προσκήνιο σε συγχρονικότητα με την βάρβαρη και δολοφονική μεταχείριση των «άλλων» απόβλητων του κυρίαρχου συστήματος, των εκατομμυρίων προσφύγων και μεταναστών που ακριβώς οι διεθνείς πολιτικές (οικονομική εκμετάλλευση, στρατιωτικές επεμβάσεις κλπ) του συστήματος αυτού δημιούργησαν.

Σε συνέχεια της συζήτησης «Λέρος, 25 χρόνια μετά», που άνοιξε στην ίδια την Λέρο, στην τριήμερη συνάντηση του περασμένου Ιουνίου, καλούμε όλους και όλες, που είναι σε αναζήτηση διαδρομών πέρα από την κυρίαρχη ψυχιατρική, που επιθυμούν να παλέψουν για «πόρτες ανοιχτές», στην επικοινωνία, στον ισότιμο διάλογο, στην λειτουργία των υπηρεσιών (χωρίς, δηλαδή, μηχανικές καθηλώσεις και απομονώσεις) και με πλήρη σεβασμό των δικαιωμάτων των ατόμων με ψυχιατρική εμπειρία, καθώς, επίσης, και ενάντια στις εξοντωτικές πολιτικές της «Ευρώπης φρούριο», για μια πολιτική «ανοιχτών συνόρων», που, ενάντια σε κάθε μορφής ρατσισμό, πραγματικά υποδέχεται, φιλοξενεί, στηρίζει και δεν εγκλείει σε «κέντρα κράτησης» (hotspot/στρατόπεδα συγκέντρωσης) πρόσφυγες και μετανάστες, να πάρουν μέρος και να συνεισφέρουν στην εκδήλωση-συζήτηση της 13/2/16 και στην συγκρότηση δράσεων αντίστασης ενάντια σε κάθε μορφή εγκλεισμού, αποκλεισμού και βάρβαρης αντιμετώπισης ψυχικά πάσχοντα, μετανάστη, πρόσφυγα.

Πρόγραμμα

10.00 : Προσέλευση

10.15 : Προβολή βίντεο

11.00 : Εναρξη εργασιών

Η εμπειρία της Αποϊδρυματοποίησης στο ΚΘΛέρου.

Πώς αυτό που παρουσιαζόταν ως αδύνατο έγινε δυνατό.

Συντονισμός : Θόδωρος Μεγαλοοικονόμου

-Εικόνες από την ιστορία του στρατοπεδικού εγκλεισμού στη Λέρο.

-Μαρία Κακογιάννη : Το ξεκίνημα μιας πορείας μετασχηματισμού μέσα από την καθημερινότητα της πράξης. 

Σκέψεις και εμπειρίες από την συμμετοχή στην ομάδα εθελοντών Θεσσαλονίκης".

-Μαρία Γιαννοπούλου : "Η γλώσσα της  αλλαγής". 

-Χρύσα Κραβαρίτη : "Από την σιωπή του ασύλου στην συνάντηση με την ΄καλή, μεγάλη μουσική΄ ".

-Λάμπρος Γιώτης : "Η ομάδα θεάτρου ως μοχλός της Αποιδρυματοποίησης". 

-Γιώργος Ευθυμίου : "Η εμπειρία της παρέμβασης της εθελοντικής ομάδας φοιτητών 

του τμήματος Ψυχολογίας του ΑΠΘ, τον Ιούλιο 1999 και 2000, στο ΚΘ Λέρου". 

-Κώστας Μπαϊρακτάρης : "ΜΚΟ και κερδοσκοπικός ανθρωπισμός".

Συζήτηση

13.00 : Προβολή βίντεο

13.45 : Διάλειμμα

14.30 : Πρόσφυγες και μετανάστες: οι απόβλητοι της νέας εποχής.

Ζωές ανάμεσα στον υγρό τάφο του Αιγαίου και τον στρατοπεδικό εγκλεισμό.

Συντονισμός : Λυκούργος Καρατζαφέρης

-Δώρα Κουτσανέλλου :"Πώς η κεντρική και η τοπική εξουσία ακυρώνει τη δουλειά των αλληλέγγυων

με την δημιουργία hotspot/στρατοπέδου συγκέντρωσης στη Λέρο".
-Δέποινα Κωστοπούλου : "Πρόσφυγες και τραύμα: από τη βία του πολέμου στη βία του εγκλεισμού".

-Ατομικές ιστορίες και διαδρομές μετανάστευσης και προσφυγιάς: Ριάντ, Μωχάμετ, Φατίμα, Τζελάλ, Νταβίντ.

-Ελισάβετ Αντάπαση : "Αυτοοργάνωση και αλληλεγγύη : ένα κοινωνικό πείραμα στη Νοταρά 26".

-Χρύσα Κουκουτού : "Η κινηματική δράση με τους πρόσφυγες/μετανάστες σε μια 

αυτοδιαχειριζόμενη /αλληλέγγυα δομή φιλοξενίας. Διλήμματα και προκλήσεις".

Συζήτηση

Κλείσιμο : Κατερίνα Μάτσα